Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

——————–
«Από τους πρώτους εγγράμματους του χωριού την εποχή που τα πέραν του Δημοτικού γράμματα ήταν κάτι εξαιρετικό και σπάνιο. Οι σπουδές τότε ήταν περίπου ταυτόσημες με το δασκαλίκι -“άντε και δάσκαλος”- ήταν η ευχή στα μικρά μας. Οι συνθήκες για τα παιδιά του χωριού μυθιστορηματικές, απόλυτη ανέχεια στο σπίτι, αγραμματοσύνη στο περιβάλλον, καταστάσεις βγαλμένες από τους “Αθλίους” του Ουγκώ.
Τελείωμα των σπουδών στην κατοχή. Από τους πρωτοπόρους της αντίστασης στο χωριό, οργανωμένος στο ΕΑΜ, -αργότερα στον Εμφύλιο με την πλευρά των χαμένων. Ατελείωτες ιστορίες με κυνηγητό, παρανομία, ταλαιπωρίες.
Πρωτοδιορισμένος δάσκαλος στην Κεχρινιά, κάπου πάνω από την Αμφιλοχία, σχεδόν μυστικά για να μην φθάσουν τα χαρτιά από το χωριό, δύσκολες εποχές. Ιστορίες για αγρίους από την Κεχρινιά. Πρωτόγονες συνθήκες την εποχή εκείνη, φτώχεια, καθυστέρηση, η ύπαιθρος ρημαγμένη από τον Εμφύλιο.
Αργότερα για δεκαετίες στο Πρότυπο Δημοτικό Σχολείο Άρτας με εξαιρετική δουλειά που άφησε εποχή. Δημοτικιστής και βαθιά προοδευτικός σε εποχές που κάτι τέτοια περίεργα είχαν κόστος. Πιέσεις εξαιτίας των φρονημάτων, αμετακίνητος όμως με μόνο όπλο τη δουλειά του. Στο πλευρό του δασκάλου οι γονείς των παιδιών ανεξαρτήτως παράταξης.
Ήμουν στο γυμνάσιο όταν παρακολούθησα κάποια γιορτή του σχολείου του για την 25η Μαρτίου. Ποιότητα και μεράκι στην οργάνωση της γιορτής, απαγγελίες, ζωγραφιές, σκετς, μέχρι και κάποιον χωριανό μας με καλή φωνή επιστράτευσε -τον Γ. Τσιμτσέκη νομίζω- να τραγουδά δημοτικά από τα παρασκήνια.
Στην εποχή του οι λίγοι δάσκαλοι εκτός από την δουλειά τους στο σχολείο είχαν και ένα ιδιαίτερο παιδευτικό ρόλο για την ύπαιθρο. Ήταν η μόνιμη πηγή πληροφόρησης -ανύπαρκτα τότε εφημερίδες, ραδιόφωνα, τηλεόραση- μετέφεραν απόψεις, μιλούσαν καλά. Όταν ερχόταν ο Ν. Αποστόλης στο χωριό, όλοι στο σπίτι του. Καθισμένοι στα λίγα σκαμνιά, στα αμπάρια, οι περισσότεροι σταυροπόδι κάτω, καρέκλες δεν υπήρχαν. Ένα είδος ανοικτό πανεπιστήμιο, μιλούσε με τις ώρες, άριστος αφηγητής, όλοι κρέμονταν από τα χείλη του.
Παλαιότερα που προσπάθησα να γράψω κάτι για το χωριό ο Νίκος Αποστολής ήταν η κυριώτερη βοήθεια. Αστείρευτη πηγή πληροφόρησης για όλα τα θέματα. Έγραφε και μου έστελνε δεκάδες σελίδες σε κόλλες αναφοράς με ευανάγνωστα γράμματα, περιγραφικός, ακριβολόγος, γλαφυρός.
Με ταλέντο στο γράψιμο αλλά και στον έμμετρο λόγο. Του άρεσε να περιγράφει τις ιστορίες του χωριού με έμμετρο σκωπτικό λόγο που θύμιζε γραφή του Γ. Σουρή. Γύρω στο ’45 υπήρξε διαμάχη στο χωριό -Πιστιανά Παλαιάς Ελλάδας λέγονταν το Δίστρατο τότε- για τον παπά που θα φέρναν. Δύο οι υποψήφιοι, ο παπα-Τολάκης από τα Σχωρέτσιανα- σήμερα Καταρράκτης (Σχωρετσιάνος) και ένας από την Βόνιτσα (Βοτσιάνος) που για κάποιο λόγο τον λέγαν “μπούφο”. Στη διαμάχη και ο Μιχ. Κοντός (Πρόεδρος) αλλά και ο δάσκαλος Νικ. Παπανικολάου -επίσης εμβληματική μορφή του χωριού. Δεν άργησε να σκαρώσει το παρακάτω ποίημα, όπως μου το μετέφεραν παλαιότεροι και το συμπλήρωσε η κόρη του Σούλα.
“Στο χωριό στα Πιστιανά – δεν ηκούσθη πουθενά – να μαλώνει το χωριό – ποιον να φέρει απ’ τους δυο. – Τον παπά τον Σχωρετσιάνο – ή τον μπούφο τον Βοτσιάνο.- Κι έγινε μεγάλη μάχη – και γινήκαν όλα στάχτη – ζωή, τιμή, περιουσία – βρε τι κάνει η εξουσία – μ΄ άλλα κανά δυο κεφάλια – και γινήκαν όλοι χάλια. – Κι έγινε μεγάλο γλέντι – κι είχαν μέσα τον αφέντη – τον Μιχάλη τον Κοντό – τον δικό μου το νονό – με την χοντρή κεφάλα – που διευθύνει το χωριό – σαν και ναν’ δικό του βιό. – Κι όπα ο Νίκος στο χορό – για να βγει το τυχερό – του παπά του πατρικού μας – του ιερέα του δικού μας”.

Ο Νίκος Αποστόλης γεννήθηκε στο Τραπεζάκι Διστράτου το 1920 και πέθανε το 1996 χτυπημένος από την επάρατο. Γείτονας, θείος και κατά κάποιο τρόπο εξωσχολικός δάσκαλός μου. Παιδί μιας γενιάς που ταλαιπωρήθηκε αφάνταστα από πολέμους και εμφυλίους, που κυνηγημένη πάλαιψε και κατάφερε μια καλύτερη Ελλάδα, που ήξερε μόνο προσφορά και καθόλου δικαιώματα. Ένα κομμάτι της ιστορίας του χωριού αλλά και της νιότης μας.» (Άρθρο του Χρήστου Ντάλα που δημοσιεύτηκε στη σελίδα distrato.gr στις 28-2-2019)

Στη φωτογραφία « Στο πανηγύρι της Νησίστας 26-7-1951. Από αριστερά : Νάσιος Ντάλας, Νίκος Αποστόλης, Θόδωρος Κοντός, Βαγγέλης Ντάλας και Λία Κράψης»
(Πηγή : ΤΟ ΔΙΣΤΡΑΤΟ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑΜΕ, Χ. Ντάλας, Αθήνα, 2008) 

———————
Εκδρομή στη Μαργαρώνα. Δάσκαλος ο πρωτοπόρος Νίκος Αποστόλης. Μαθητές : Χρήστου Γεώργιος, Τσίτσικας Ναπολέων, Χατζηδάκης Δημ., Ευσταθίου Ιωάννης, Έφη Αλεξίου, Ελένη Μεθόδιου, Γ. Κοσμάς, Μιχαήλ Σακκάς, Άκης Ματσόκης, Μιλτ. Μεθόδιος, Γ. Σιμιτσής, Γιάννης Μπανταλούκας, Ανδρέας Χουλιάρας, Άλκης Μπανταλούκας, Αγγ. Λιάκατσα, Β. Σταύρου, Χαρ. Σκλιβανίτης, Λιλή Τσέτη, …Λιαροκάπης, Ευαγγ. Λιαροκάπη, Ελένη Λαγοπάτη, Αθ. Κολοβός, Λεων. Ασλανίδης, Χαριλόης Αλεκ. ….
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τους μαθητές στο πρώτο σχόλιο. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)