——————
Κ. Κατσάνος, Κ. Παπαγιάννης, Β. Ρέντζος, Δ. Μπέκας, Λ. Σκούρας, Δ. Χουλιάρας, Σ. Πέτσας, Κ. Ευταξίας, Κ. Μπασιούκας, Δ. Σιακούφης, Κ. Τζαχρήστας. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)

——————
Κ. Κατσάνος, Κ. Παπαγιάννης, Β. Ρέντζος, Δ. Μπέκας, Λ. Σκούρας, Δ. Χουλιάρας, Σ. Πέτσας, Κ. Ευταξίας, Κ. Μπασιούκας, Δ. Σιακούφης, Κ. Τζαχρήστας. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)

———————-
Μια από τις πολλές παραστάσεις που διοργανώθηκαν από το Ελληνοαμερικανικό Επιμορφωτικό Ινστιτούτο Άρτης στον κινηματογράφο ΠΑΛΛΑΣ, μάλλον το 1960, με μικρά σκετς, ποιήματα και τραγούδια στα Αγγλικά. Όσοι έλαβαν μέρος στην παράσταση φωτογραφήθηκαν στη σκηνή του κινηματογράφου. Διακρίνονται οι:
Πρώτη σειρά καθιστοί : Παπαφώτης, Νίκου, Τάχος, Καραμπίνας, Κολιοπάνος, Ζαρκαλής, Τράντζας.
Δεύτερη σειρά : Καλογήρου, Γεωργόπουλος, Νίκας, Μεθόδιος, Σταύρου, Κονταξή, Βλαχαντώνης, Τριχιά (? ), Ασπροποταμίτη, Ασπρούδης, Σιώρος, Καλογερόπουλος(?), Παπαγεωργίου, Ευταξίας
Τρίτη σειρά : Παπαφώτη, Κατσάνος, (?), Φακίτσας, Ευταξίας, (?), (?), Λιούμπα Βόλκοβα, (?), Μπακατσά, Τριχιάς, Βήττας (?), Κονταξής, Πέτσας.
(Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Γιάννη Νίκα – Παρουσίαση των ονομάτων από τον ίδιο)

————————–
Η πλατεία του κινηματογράφου ΠΑΛΛΑΣ όπως ήταν παλιά και είχε κατεύθυνση κάθετη προς την οδό Βασ. Πύρρου. Το κοινό αποτελείται από γονείς και συγγενείς των μαθητών, μαθήτριες του Γυμνασίου Θηλέων και καθηγητές και δασκάλους των σχολείων της πόλης που παρακολουθούν την παράσταση του Ελληνοαμερικάνικου Επιμορφωτικού Ινστιτούτου.
(Φωτο από Αρχείο Γιάννη Νίκα)

——————
Το Ελληνοαμερικανικό Επιμορφωτικό Ινστιτούτο ιδρύθηκε το 1946.
Το 1968 μετονομάστηκε σε ΟΜΗΡΟΣ από μια ομάδα προσωπικοτήτων με επικεφαλής τον Δημήτριο Λαμπαδάριο, πρύτανη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, που υπήρξε και ο πρώτος πρόεδρος του ΔΣ του Σωματείου.
Μέλη του συμβουλίου διετέλεσαν πολλοί διακεκριμένοι εκπρόσωποι της ελληνικής πνευματικής και πολιτιστικής ζωής, όπως ο Δημήτριος Αβραμίδης, Γενικός Γραμματέας του Σωματείου έως το 1979, η δημοσιογράφος και λογοτέχνης Μαίρη Μπουσμπουρέλη, ο πρύτανης της Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής Αθηνών Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Θεόδωρος Κουγιουμτζέλης, ο συγγραφέας Στρατής Μυριβίλης και ο ιδρυτής του Εθνικού Ωδείου Μανώλης Καλομοίρης. Είχε παραρτήματα σε όλες τις πόλεις της χώρας και προέβαινε και στην έκδοση του περιοδικού “Το καρνέ του σπουδαστού – Μορφωτική έκδοσις Ελλάς – Αμερική”.
«Στην Άρτα άρχισε σίγουρα να λειτουργεί την δεκαετία του ’50 (εγώ άρχισα να παρακολουθώ την «προκαταρκτική» τάξη το 1958), δίδασκε η Λιούμπα Βόλκοβα (παράξενο μια κυρία με σοβιετικό όνομα να διδάσκει Αγγλικά), διευθυντής ήταν ο δάσκαλος Γ. Κωσταδήμας και είχε καλή οργάνωση. Στεγαζόταν σε διάφορα κτίρια, στην οδό Μακρυγιάννη, Φιλελλήνων και Αγίας Σοφίας. Ήταν το πρώτο οργανωμένο φροντιστήριο Ξένων Γλωσσών στην Άρτα. Μέχρι τότε κυριαρχούσαν τα Γαλλικά, ωστόσο δεν θυμάμαι οργανωμένο φροντιστήριο Γαλλικών, αλλά γινόταν ιδιαίτερα μαθήματα. Έλεγαν ότι τα Γαλλικά είναι η γλώσσα της διπλωματίας και των σαλονιών. Ήταν δε η επίσημη γλώσσα που χρησιμοποιούσε το Υπουργείο Εξωτερικών και ίσως και τα υπόλοιπα υπουργεία. Μετά τον πόλεμο άλλαξε ο συσχετισμός των δυνάμεων παγκόσμια και η Αγγλική γλώσσα, προπάντων στο εμπόριο και στην κουλτούρα, αναβαθμίστηκε…..» (Μαρτυρία Γιάννη Νίκα)
Στην φωτογραφία “Το δελτίον αναγνωρίσεως του σπουδαστού στο EΕΙΑ, Νίκα Ιωάννη”

1. Το εξώφυλλο του Περιοδικού « Καρνέ του Σπουδαστού» από τη συλλογή Elia.org.gr

2. Απόδειξη πληρωμής διδάκτρων μηνός Μαρτίου 1962 του Ιωάννη Νίκα -Ποσόν 170 δραχμές

3. Φάκελος όπου διακρίνεται το όνομα της Luba Wolkova

(Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο
του κυρίου Γιάννη Νίκα
τον οποίο ευχαριστούμε ιδιαίτερα που
ανταποκρίθηκε στην έρευνά
μας για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με
το ξεκίνημα της διδασκαλίας της Αγγλικής
Γλώσσας στην Άρτα, πληροφορίες που στους
πιο νέους είναι εντελώς άγνωστες)
——————————
“……Τότε δε κυρίως κατέστη έξαλλος ο ενθουσιασμός του αρτινού στρατοπέδου, όταν έφτασαν εις Άρταν αι ειδήσεις περί των πρώτων εν Θεσσαλία συγκρούσεων. Ήδη πλείστοι πρόσφυγες εξ Ηπείρου είχον πλημμυρήσει την πόλιν, θα επήρχετο δ’ ίσως μεγίστη στενοχωρία και θα εγεννώντο επικίνδυνοι νόσοι, αν ο δήμαρχος Άρτης Γαρουφαλιάς δεν ελάμβανεν άμεσον πρόνοιαν περί ανεγέρσεως επαρκών παραπηγμάτων εις Νεοχωράκι όπου ενεκαθίσταντο οι δυστυχείς ούτοι πρόσφυγες, ενώ συγχρόνως άλλα παραπήγματα κατεσκευάζοντο εις Κοροδήμο και Κομπότι προς χρήσιν του Αρχηγείου, της Επιμελητείας και του Νοσοκομείου, ανελάμβανε δ’ άμα τότε την γενικήν Επιμελητείαν ο εγνωσμένης ικανότητος ταγματάρχης του οικονομικού σώματος του στρατού Χριστοφής…..”
(Πηγή : ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, Η. Οικονομόπουλος, Εν Αθήναις, 1897)
Στη φωτογραφία «Πρόσφυγες στην Άρτα το 1897» (Πηγή :Διαδίκτυο)

———————————
Μια γλαφυρή περιγραφή του «πως διήγε ο εν Άρτη στρατός μας προ του πολέμου» μας δίνει ο Ηλίας Οικονομόπουλος στο βιβλίο του “ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, Εν Αθήναις, 1897”.
Μπορείτε να διαβάσετε το σχετικό απόσπασμα:

————————————–
“Αι εν τω θεάτρω επιχειρήσεων της Ηπείρου επιχειρήσεις ήσαν ανεξάρτητοι των εν Θεσσαλία εξελιχθεισών τοιούτων, διότι η Πίνδος, λόγω του ύψους και του εύρους αυτής διαχωρίζουσα τα δυο αβάκια καθιστά κεχωρισμένας απ’ αλλήλων και τας στρατιωτικάς επιχειρήσεις.
Ο Τουρκικός εν Ηπείρω στρατός υπό τον Αχμέτ Χιαφζή πασάν αποτελείτο εκ δύο μεραρχιών, ών η μεν μία, τεταγμένη μεταξύ Μετσόβου – Ιωαννίνων υπό τον Οσμάν Πασάν, ήτο διανεμημένη εις φρουράς, η δε ετέρα (Χιλμή πασάς), εξ 20 ταγμάτων, 1 ίλης και 3 1/3 πυρβολαρχιών, κατείχε διά μιας μεν ταξιαρχίας αυτής τον ποταμόν Άραχθον έναντι της Άρτης μέχρι των εκβολών του, διά δε της ετέρας ταξιαρχίας, εν δευτέρα γραμμή οπίσω ως εφεδρείας, την γραμμήν Λούρου, εντεταλμένης ταυτοχρόνως και την υπεράσπισιν της Πρεβέζης, ωχυρωμένης και εξωπλισμένης. Η όλη δύναμις των Τούρκων ανήρχετο εις 25.600 όπλα, 240 σπάθας και 48 πυροβόλα. Η εντολή του στρατού των Τούρκων τούτου ήτο να τηρήση άμυναν.
Ο δε Ελληνικός εν Ηπείρω στρατός υπό τον συνταγμ. πυροβ. Μάνον απετελείτο εκ της 3ης Μεραρχίας, ης αι κύριαι δυνάμειςήσαν τεταγμέναι μεταξύ Άρτης – Κομπότι. Ήτο δυνάμεως συνολικής περίπου 16.000 όπλων, 240 σπαθών και 40 πυροβόλων. Η εντολή του Ελληνικού στρατού ήτο ν΄αναλάβη επίθεσιν…..”(Πηγή : Ο ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1897, Ν.Κ. Σπυρόπουλος, Αθήναι 1933)
Στη φωτογραφία «Ο Βασιλεύς Κωσταντίνος επιθεωρεί τον στρατό στην Άρτα, πριν την έναρξη του πολέμου» (Πηγή : La Tribuna Illustra della Domenica, April 1897)

————
“Τό κατώι προορίζεται γιά αποθήκη , άλλά στά περισσότερα σπίτια καί γιά στάβλος είτε γιά τά χοντρικά (=βόιδια , αγελάδες, γομάρια , μουλάρια), είτε γιά τά πράματα (=γίδια καί πρόβατα). Γι’ αυτό στις γωνίες τού κατωγιού, τίς “αγκωνές”, χτίζουν διαγωνίως γερό ξύλο ή σέ μέρος τού τοίχου χτίζουν ξύλο μέ γερό χαλκά , “κρικέλλα”, γιά νά δένουν τά χοντρικά.
Στή μιά μπάλα τού τοίχου τού κατωγιού στή μέση φτιάνουν τό “μαζγκάλι”, παράθυρο γιά αέρα καί φώς, από μέσα φαρδύ πού στενεύει πρός τά έξω καί τελειώνει σέ όρθια στενόμακρη τρύπα , όπως είναι οί πολεμίστρες. Στήν είσοδο τού κατωγιού είναι μέσα στόν τοίχο, στό μέρος που ανοίγει καί κλείνει ή μονόφυλλη πόρτα, μιά βαθειά οριζόντια σχήματος ορθογωνίου πρίσματος τρύπα γιά τήν “αμπάρα” ή τό σύρτη. Κάτω στήν είσοδο κοντά στό θεμέλιο ό τοίχος έχει καί μιά τρύπα γιά νά βγαίνη τό νερό. Στό απάνω μέρος τής πόρτας εσωτερικά είναι ό “μάνταλος” πού έχει χώρο ν ‘ ανεβοκατεβαίνει μέ τό δάκτυλο , πού τό βάζομε μέσα από τριγωνική τρύπα τής απάνω ξύλινης “κόρσας”, πορτόξυλου , καί έχει καί “δόντι” (=εγκοπή ) γιά νά κρατή κλεισμένην τήν πόρτα.
Παλαιότερα, πρώτα στή μέση τού τοίχου του κατωγιού καί δεύτερα εκεί πού τελειώνει καί ρίχνονται οί γρεντιές, βάζαν γύρω γύρω μιά ζώνη από ξύλα , ξυλοδεσιά, “τά ζωνάρια”, καί τή χτίζαν σέ τρόπο πού νά φαίνεται καί από μέσα καί απ’ έξω, γιά νά στηρίζεται καί δένεται καλά ό τοίχος. Τώρα δέν συνηθίζεται πλέον αυτό . Επίσης τώρα δέν φτιάνουν μαζκάλια. Στό κατώι φτιάνουν επίσης μέσα στόν τοίχο “θουρίδες“ (=ανοίγματα σέ σχήμα περίπου ορθογωνίου πρίσματος πού στενεύει πρός τά πάνω) μέ μικρή ποδιά, καί “κλαβανή” (=καταπακτή ) στήν άκρη τού πατώματος γιά ν‘ανεβαίνουν απ’ εκεί στήν “κούλια”. Επίσης φτιάνουν στις γωνιές τού κατωγιού, τις αγκωνές, “παχνιά” γιά τά χοντρικά.”
(Πηγή : Άρθρο με τίτλο ΤΑ ΧΤΗΡΙΑ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ, Κ. Διαμάντης, Αιξώνη, Τόμος Δ’, τχ. 37-38, 1954)
Στη φωτογραφία «Κατώι σε σπίτι στους Καλαρρύτες» (Φωτογραφία του Κ. Μπαλάφα από το Λεύκωμα ΗΠΕΙΡΟΣ, Αθήνα, 2003)

——————–
Στα σπίτια τα εικονοστάσια ήταν πολύ απλά. Ήταν ένα μικρό ράφι από σανίδι και ένα υποστήριγμα καρφωμένα, σε μια γωνία του δωματίου, ψηλά κοντά στο ταβάνι.
Στο ραφάκι αυτό τοποθετούσαν τις εικόνες, με κυρίαρχη αυτή του προστάτη Άγιου, που συνήθως τον καθόριζε το όνομα του πατέρα της οικογένειας, την καντήλα με το λάδι και το φυτιλάκι και δίπλα σε ένα μικρό βαθύ πιάτο το κόκκινο πασχαλινό αυγό. Φυσικά ποτέ δεν έλειπε η εικόνα του Χριστού και της Παναγίας.
Άναβαν συχνά την καντήλα, παρόλο που το λάδι ήταν ακριβό. Τότε μαγείρευαν με λίπος, επειδή ο ορεινός τόπος δεν παράγει λάδι. Μόνο στις σαλάτες χρησιμοποιούσαν το λάδι και στην καντήλα του εικονοστασίου.
Η μάνα – ή η γιαγιά – πάντα φρόντιζε το καντηλάκι του να καίει ήταν δεν ήταν γιορτή, θεωρούνταν ευλογία για το σπίτι και προστασία από όλα τα κακά.
Πόσες προσευχές δεν είχε ακούσει το παλιό εικονοστάσι, όταν δεν είχαν να φάνε, όταν το μεροκάματο στα χωράφια του πατέρα δεν έφτανε ούτε για ψωμί, όταν τα τρία μοναδικά ζώα της οικογένειας δεν έβγαζαν γάλα, όταν έβρεχε καταρρακτωδώς και οι τρύπες στην σκέπη έσταζαν κι η μάνα έπιανε με λεκάνη τσίγκινες τα νερά και προσευχόταν μην πλημμυρίσει το σπίτι, όταν αρρώσταινε τα παιδιά και τα έκαιγε ο πυρετός κι η Παναγία έπρεπε να κάνει το θαύμα της γιατί πού λόγος για γιατρούς και φάρμακα……και κάθε βράδυ τα παιδιά πριν κοιμηθούν στρέφονταν προς το εικονοστάσι του σπιτιού και έκαναν το σταυρό τους…..
Στη φωτογραφία “Το εικονοστάσι ψηλά στον τοίχο, δίπλα στο τζάκι”
(Φωτογραφία του Β. Γκανιάτσα από το Λεύκωμα ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΣΣΕΣ, Αθήνα 2007)

—————–
“Παλιό κτίριο στην Αγιά Σοφιά – Δ. Αλίβερτη”. Λάδι σε μουσαμά του ζωγράφου Δημήτρη Βάσσου από το Λεύκωμα ΑΡΤΙΝΟΙ ΖΩΓΡΑΦΟΙ & Η ΑΡΤΑ, Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Άρτας, Άρτα, 2005.

——————–
Με το άσπρο ναυτικό καπέλο, στην πρώτη σειρά, ξαπλωμένος ο Μεγάλος Ντίνος Δημόπουλος. Συμμαθητές του οι : Γ. Πίτσιλης, Γ. Κογιαντής, Ι. Τσούτσινος, Ε. Πατσαλιάς, Τ. Ζιάγκος, Ι. Βασιλακόπουλος, Π. Έξαρχος, Α. Στεργίου, Ι. Πολύζος, Κ. Μιχάλης, Ε. Συγγούνας, Α. Ματσούκας, Ν. Καλυβιώτης, Θ. Αγόρος, Γ. Αναγνώστου, Κ. Γιαννακός, Α. Μπλέτσος, Θ. Γαλάνης, Κ. Κυρίτσης, Χ. Λαμπράκης, Σ. Κοτσαρίδας κ.α.
(Φωτο από αρχείο Ν. Δημόπουλου, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)

