Ο Κώστας Καραπατάκης αναφέρει ότι “[σ]τα χωριά της Άρτας, καθώς και σ’ όλη την Ήπειρο και στην περιοχή της Καρδίτσας, τους καλλικάντζαρους τους λέγανε ‘παγανά’. Πίστευαν, πως ήταν Ρωμαίοι στρατιώτες, που βγήκαν παγάνα να βρουν και να σκοτώσουν το Χριστό και επειδή η πράξη τους αυτή ήταν κακή, ο Θεός τους έδωσε την κατάρα του κι’ όλοι έγιναν καλλικάντζαροι”. Οι παλαιότεροι θυμούνται σχετικά με την πεποίθηση για τους καλικάντζαρους:
“Παραμονή Χριστουγέννων ο μυλωνάς του χωριού ξενυχτούσε στον μύλο του αλέθοντας το αλεύρι των συγχωριανών του για τα Χριστούγεννα. Επειδή όμως ξημέρωναν Χριστούγεννα και συνηθίζονταν να τρώνε ψητό κρέας, ο μυλωνάς το έψηνε κοντά στη φωτιά -χοιρινό- με τη σούβλα του και καθώς λαγοκοιμόταν αντιλήφθηκε οτι δεν είναι μόνος. Απο την άλλη πλευρά στο τζάκι καθόταν ένας κουτσός καλικάντζαρος που είχε δικιά του σούβλα και έψηνε βατράχια. Τα βατράχια σκάγανε απο τη ζέστη και έκαναν έναν ανατριχιαστικό θόρυβο· τότε ο καλικάντζαρος πείραζε τον μυλωνά λεγοντάς του “το δικό σου κάνει ‘τζούζι’ ενώ το δικό μου ‘πράτσα-πράτσα’”. Στην αρχή, ο μυλώνας έδινε τόπο στην οργή και δεν μίλαγε αλλα ο καλικάντζαρος δεν είχε σκοπό να τον αφήσει ήσυχο και αφού μέχρι τότε δεν τον είχε εξοργίσει έβαλε τη δικιά του σούβλα στη θέση της σούβλας του μυλώνα. Μια, δυο φορές έκανε το ίδιο πράγμα ώσπου δεν άντεξε άλλο ο μυλωνάς και του δίνει μία με τη σούβλα του στο σβέρκο κι αυτός – ο καλικάντζαρος – έφυγε ουρλιάζοντας και κλαίγοντας για το κακό που τον βρήκε. Από εκείνη την στιγμή δεν ξαναείδαν καλικάντζαρο να μαγαρίζει το αλεύρι στο μύλο”.
Αυτή είναι η τοπική -Βουργαρελινή- εκδοχή της αφήγησης για τους καλικάντζαρους την οποία μας διηγήθηκαν ο κος Κων/νος Κατσάνος κι ο κος Χρήστος Τσινέρης. Οι ονομασίες των καλικαντζάρων στα Τζουμέρκα, πάλι, σύμφωνα μετους ίδιους πληροφορητές, είναι: αερινά ή αερικά, βελζεβούλια, παγανά, τρισκατάρατοι”. (Πηγή : ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΤΩΝ ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΩΝ ΣΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ: ΜΙΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ, Ερευνητική εργασία των μαθητών της Α’ Τάξης του ΓΕΛ Βουργαρελίου, σχολ. έτος 2011-12)
Μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερες αναρτήσεις σχετικά με τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς στο λινκ https://doxesdespotatou.com/dodekaimeritika-pneymata/
και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/i-askeletoyra-i-agriokremmydo-i-sta-artina-mpotska/
Στη φωτογραφία “Πίνακας του Π. Τέτση από το βιβλίο «Το ξεκαθάρισμα της κουλούρας από τα καλικατζαρούδια» του Θάνου Βελλούδιου με τίτλο «ΑΕΡΙΚΑ, ΞΩΤΙΚΑ & ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ»
