Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

“Το χειμώνα, όμως, πολλοί Αρωμούνοι βοσκοί ζουν στον Κάμπο μεταξύ Άρτας και Πρέβεζας, αλλά το καλοκαίρι μετακομίζουν στο Συρράκο, το Μέτσοβο και τα γύρω χωριά, όπου ήδη καταμετρώνται. Ένας μικρός αριθμός περιφέρεται, τώρα στα βουνά του Σουλίου και πέρα ​​από την Άρτα, στα Τσουμέρκα, βόσκοντας τα κοπάδια τους. Σύμφωνα με τους βοσκούς, στο Συρράκο, ο αριθμός τους δεν πρέπει να ξεπερνά τις 200 οικογένειες το πολύ, δηλαδή γύρω στα 1.000 άτομα. Στα Γιάνινα ζουν 50 οικογένειες, στην Πρέβεζα 30 και στην Άρτα 30 οικογένειες. Το χειμώνα, όμως, ο αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος στις δύο τελευταίες πόλεις. Οι Αρωμούνοι της Κέρκυρας είναι εντελώς ελληνοποιημένοι. Συνολικά δεν μπορείς να υπολογίζεις σε περισσότερα από 2000 κεφάλια…..” (Πηγή : Die Aromunen : ethnographisch-philologisch-historische Antersuchungen über das Volk der Sogenannten Makedo-Romanen oder Zinzaren, Volume 1, Leipzig : J.A. Barth, 1894)

Στη φωτογραφία “Φορεσιά των Βοσκών των Τζουμέρκων”, από το ίδιο βιβλίο. “Μπροστινή όψη χωρίς παλτό και πλάγια όψη με παλτό”.

Ο όρος Αρωμούνος/Αρωμούνοι είναι νεολογισμός. Προήλθε από τον γερμανικό όρο Aromunen που εισήγαγε ο Γκούσταβ Βέϊγκαντ (Gustav Weigang), ένας Γερμανός γλωσσολόγος, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και καθιερώθηκε στην ελληνική του μορφή από τον Αχιλλέα Λαζάρου. Ο Gustav Weigand με το δίτομο έργο του Die Aromunen : ethnographisch-philologisch-historische Antersuchungen über das Volk der Sogenannten Makedo-Romanen oder Zinzaren, έγραψε ένα από τα σημαντικότερα έργα για τους Βλάχους των Βαλκανίων. Σε μικρό διάστημα μετά τη δημοσίευσή του, το έργο του έγινε κλασικό και αποτελεί μέχρι σήμερα βασική πηγή για τη λαογραφία και την ιστορία των Βλάχων. Στους δύο τόμους μπορεί κάποιος να διαβάσει την περιγραφή των ταξιδιών που έκανε ο Weigand το 1889 και το 1890 για να γνωρίσει τους Βλάχους.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα «Η περιοχή του ποταμού της Άρτας (εκτός από το Νότιο Ζαγόρι) περιλαμβάνει τα παρακάτω βλάχικα χωριά :

Το Μέτσοβο (Mintsu) στο Μετσοβίτικο, 3500 άτομα,

Το Aνήλιο (Kjarä) απέναντι από το προηγούμενο, 400 άτομα,

Το Βοτονόσι (Vutunosi), 2 ώρες νοτιοδυτικά του Μετσόβου σε έναν απότομο λόφο, 150 άτομα,

Το Παλιοχώρι  (Paljochori) στη νότια πλαγιά του βουνού Σπανός, 6 ώρες νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων, 400 άτομα,

Το Συράκο (Säraku) σε μια πλάγια κοιλάδα της Άρτας με  500 σπίτια και  3000 άτομα,

και τους Καλαρρύτες (Kalarlji) μισή ώρα  ώρα πιο μακριά από το Συρράκο, σε ελληνικό έδαφος 1500 άτομα». (Πηγή : Die Aromunen : ethnographisch-philologisch-historische Antersuchungen über das Volk der Sogenannten Makedo-Romanen oder Zinzaren, Volume 1, Leipzig : J.A. Barth, 1894)

Στη φωτογραφία το Συρράκο όπως απαθανατίζεται στον δεύτερο τόμο του έργου του Gustav Weigand.