Πρόκειται για «Συλλογή λαογραφικής ύλης εκ του χωρίου Μελισσουργών, του νομού Άρτης», που έγινε από τη φοιτήτρια του Ε.Κ.Π.Α. Βασιλική Γκολομάζου στα πλαίσια του μαθήματος της Λαογραφίας. Η συλλογή του υλικού μετά από επιτόπια έρευνα έγινε τα Χριστούγεννα του 1968. Στην παρούσα ανάρτηση γίνεται αναφορά στο Πανηγύρι στους Μελισσουργούς τον Δεκαπενταύγουστο. (Πηγή : https://pergamos.lib.uoa.gr/)
Η Αψίδα της Αγίας Θεοδώρας το 1936, σε φωτογραφία του ερασιτέχνη φωτογράφου Γεώργιου Βαφιαδάκη. (Πηγή : http://eliaserver.elia.org.gr/)
Κανάτα με ζωγραφική διακόσμηση με εφυάλωση της πορσελάνης, που φέρει την υπογραφή του αγγειοπλάστη Δήμου και χρονολογία 1791. Οι ανασκαφές έχουν εντοπίσει την κεραμική αυτή ως χαρακτηριστικό δείγμα κεραμικής που παράγονταν στην Άρτα της Ηπείρου. Ύψος κανάτας 0,24 μ. (Πηγή : https://www.europeana.eu/)
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την αγγειοπλαστική στην Άρτα στο λινκ
και στο λινκ
Πρόκειται για ένα χειρόγραφο του 1413-1415 που δημιουργήθηκε στο Παρίσι από τον Boucicaut Master. O Boucicaut Master ήταν ένας ανώνυμος Γάλλος ή Φλαμανδός εικονογράφος που δραστηριοποιήθηκε μεταξύ 1400 και 1430 στο Παρίσι. Η δουλειά του χαρακτηρίζεται από το Γοτθικό στυλ.
Το χειρόγραφο, σε τέμπερα , χρυσό φύλλο, χρυσή μπογιά και μελάνι, συνοδεύεται από το παρακάτω σχόλιο :
«Ο Πύρρος, βασιλιάς της αρχαίας Ηπείρου, περιοχής της Ελλάδας, καταρρέει τραυματισμένος στον ώμο μετά από μια σφοδρή μάχη με τους Ρωμαίους. Το 281 π.Χ. κατέπλευσε προς βοήθεια του Τάρανδου, μιας Ελληνικής αποικίας στη νότιο Ιταλία που βρισκόταν σε πόλεμο με τους Ρωμαίους. Όπως εξηγεί το κείμενο, η μάχη έγινε κοντά σε ένα κάστρο που ο καλλιτέχνης το απεικονίζει σαν ένα ογκώδες φρούριο. Αφού ο Πύρρος διέφυγε από τη συμπλοκή, εξ αιτίας του τραυματισμού του, τα στρατεύματά του δεν ήξεραν τι να κάνουν και είχαν πολύ μεγάλες απώλειες. Ο Πύρρος τελικά νίκησε τον εχθρό αλλά με μεγάλες απώλειες του στρατού του. Η νίκη του είναι γνωστή σαν «Πύρρειος Νίκη», φράση που χρησιμοποιείται για μια νίκη που όμως συνοδεύεται από τεράστιες απώλειες».(Πηγή : https://www.getty.edu/)
…..και λεπτομέρεια από το χειρόγραφο
Υπήρξαν κάποιες γενιές μαθητών που δεν μπόρεσαν να απολαύσουν ξένοιαστα το καλοκαίρι τους σαν απόφοιτοι πλέον του Εξατάξιου τότε Γυμνασίου. Και τούτο γιατί οι εισιτήριες, όπως λεγόταν τότε, εξετάσεις για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο γινόταν στο τέλος Αυγούστου ή στις αρχές Σεπτεμβρίου. «Την περίοδο 1967 – 1979 οι Γενικές εισιτήριες εξετάσεις περιλάμβαναν κύκλους σχολών. Οι υποψήφιοι εξετάζονταν σε 4 ως 6 μαθήματα τον Σεπτέμβριο αφού ήδη είχαν πάρει απολυτήριο από τον Ιούνιο, έπαιζε δε ρόλο και η γενική βαθμολογία του απολυτηρίου. Οι εξετάσεις διενεργούνταν στις έδρες των Πανεπιστημίων (Αθήνα,Θεσσαλονίκη,Πάτρα, Ιωάννινα). Τα θέματα ορίζονταν από την Επιτροπή Εισιτηρίων Εξετάσεων και η βαθμολόγηση γινόταν από καθηγητές ΑΕΙ και λυκειάρχες ή γυμνασιάρχες. Οι υποψήφιοι εισάγονταν στις Σχολές της προτίμησής τους κατά σειρά συνολικής βαθμολογίας μέχρι συμπλήρωσης του ορισμένου αριθμού εισακτέων (numerus clausus) και συνυπολογίζονταν στη βαθμολογία των εξετάσεων ο βαθμός του απολυτηρίου, η δε εξεταστέα ύλη αποτελούνταν από την ύλη και των τριών τελευταίων τάξεων του Γυμνασίου».
Αυτό σήμαινε ότι οι μαθητές έπρεπε να περάσουν το καλοκαίρι μετά το τέλος των μαθημάτων της τελευταίας τάξης του Γυμνασίου διαβάζοντας για τις εισαγωγικές εξετάσεις και καθώς ή ύλη ήταν απεριόριστη, το να εισαχθείς στο Πανεπιστήμιο χωρίς φροντιστηριακά μαθήματα ήταν σχεδόν ακατόρθωτο. Αρκετοί δε Αρτηνοί μαθητές που είχαν τη δυνατότητα, περνούσαν τα δυο τελευταία καλοκαίρια των σχολικών τους χρόνων, επιλέγοντας κάποιο από τα μεγάλα φροντιστήρια στην Αθήνα.
Στην Άρτα τη δεκαετία του ’70 το μεγαλύτερο φροντιστήριο ήταν το «ΚΥΤΤΑΡΟ». Στεγαζόταν σε ένα τριώροφο κτίριο με πρόσοψη στη Σκουφά και είσοδο από την οδό Κουμουνδούρου. Υπεύθυνοι για τα θετικά μαθήματα ήταν οι Θωμάς Σακκάς, (φυσικός), ο Γιώργος Φωτονιάτας (μαθηματικός) και ο Αντώνης Κολιάτσος (μαθηματικός), ενώ για τα θεωρητικά μαθήματα ο φιλόλογος Χρήστος Νάκος.
Στη φωτογραφία “Σχολικό Έτος 1975-76 – Η τάξη θεωρητικής κατεύθυνσης του φροντιστηρίου ΚΥΤΤΑΡΟ”. Διακρίνονται : Βασιλική Κωστάκη, Βασιλική Πανταζή, Νάση Μπάλτα, Βασιλική Κώτση, Ελένη Τσουμάνη, Αννα Στρεβίνα, Ντίνα Σιώζου, Νίκη Παππά, Θόδωρος Μάλιος, Δημήτρης Τσίρκας, Αγγέλης, Ξαξίρης, Γιώργος Μουσγάς, Αναστασία Καρρά κ.α. Μαζί τους ο εξαιρετικός φιλόλογος Χρήστος Νάκος. Όλοι σχεδόν από τους εικονιζόμενους είχαν εισαχθεί στην σχολή της πρώτης τους επιλογής. (Φωτο από προσωπική συλλογή Α. Καρρά)
Η φωτογραφία ήταν ανηρτημένη στον τοίχο παλιού καφενείου έτσι τα ονόματα γράφονται με κάποια επιφύλαξη. Δάσκαλος Κων/νος Αγγέλης (?)
Μαθητές : Γεώργιος & Δημήτριος Χ. Χρηστοκώστα, Αφοί Χριστόφορου Μπαρτζώκα, Παναγ. Κασσάρας, Απόστολος Ευαγγέλου, Κων/νος Σπανός, Σωτ. Σύρρος, Αφοί Αριστείδη Μπαρτζώκα, Πέτρος Θ. Βασιλείου, Αφοί Χρηστογιάννη κ.α. (Φωτο & Παρουσίαση Κ Μπανιάς)
Το τρίτο απ’ τα χαρακτικά του Edward Francis Burney σχετικά με τον Πύρρο, έχει τον τίτλο “Ο Θάνατος του Πύρρου” και συνοδεύεται από το σχόλιο :
“Ο Πύρρος, βασιλιάς της Ηπείρου (περίπου 319 – 272 π.Χ.) έγραψε πολύ αξιέπαινες πραγματείες για την τέχνη του πολέμου. Οι πολύ δαπανηρές στρατιωτικές του επιτυχίες κατά των Μακεδόνων και των Ρωμαίων προκάλεσαν τη φράση «Πύρρειος Νίκη».
Ο Πύρρος σκοτώθηκε στην πόλη του Άργους όταν μια γυναίκα σε ένα κτίριο του πέταξε ένα κεραμίδι στο κεφάλι. Ζαλίστηκε από το χτύπημα και, σε εξασθενημένη κατάσταση, σκοτώθηκε από τον εχθρό”. (Πηγή : https://www.liverpoolmuseums.org.uk/)
1960ς : Μια γυναικεία παρέα στα Μελισσουργιώτικα, φίλες και συγγενείς μεταξύ τους, κεντά και ράβει τα προικιά. (Φωτο από συλλογή Φ.Κ.)
Μεταξύ των ηπειρωτικών περιοχών της Ελλάδας, η Ήπειρος κατέχει ιδιαίτερη θέση στη μελέτη των ελληνικών υφασμάτων και ιδιαίτερα του κεντήματος. Παρουσιάζει ένα εντελώς διαφορετικό στυλ κεντήματος από αυτό των ελληνικών νησιών με το οποίο συνδέεται συχνά. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες. Η Ήπειρος βρισκόταν γεωγραφικά ανάμεσα σε εμπορικούς δρόμους και η πολιτική και καλλιτεχνική της ιστορία ήταν στενά συνδεδεμένη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία…………
Για αιώνες, ιδέες και αγαθά κινούνταν σε χερσαίους εμπορικούς δρόμους μεταξύ της Ευρώπης και της δυτικής Ασίας μέσω της περιοχής της Ηπείρου, που ήταν ο φύλακας της επικοινωνίας. Εκτός από στρατηγική σημασία, η περιοχή περιλαμβάνει και εύφορες γεωργικές εκτάσεις. Αυτή η περιοχή ήταν στρατηγικά τοποθετημένη και πλούσια από πολλές απόψεις και ως αποτέλεσμα αυτών των παραγόντων ο πληθυσμός της ήταν πλουσιότερος από άλλες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και η υφαντική της παράδοση αποδεικνύει αυτό το γεγονός. Τα κεντητά υφάσματα στην περιοχή της Ηπείρου, που παράγονταν συνήθως για το νυφικό με μεταξωτές κλωστές σε λινό ύφασμα, χρησιμοποιούνταν τόσο στο οικιακό περιβάλλον όσο και σε θρησκευτικές και πολιτικές τελετές………….
Ο κύριος χώρος διαβίωσης στα πλούσια ηπειρώτικα σπίτια χωρίζονταν σε ξεχωριστά τμήματα για άνδρες και γυναίκες. Η μερίδα των ανδρών ήταν ελαφρώς μεγαλύτερη επειδή περιείχε μια αίθουσα υποδοχής, αλλά τόσο το ανδρικό όσο και το γυναικείο μέρος του σπιτιού ήταν διακοσμημένο με τον ίδιο τρόπο. Το τζάκι ήταν το επίκεντρο του δωματίου και χαμηλά ντιβάνια (καναπέδες) κατά μήκος του τοίχου περιβάλλανε τον κενό κεντρικό χώρο. Από το μπροστινό μέρος των ντιβανιών κρέμονταν υφαντά και κεντητά υφάσματα, τα οποία ήταν σπαρμένα με μαξιλάρια. Τα μεγάλα καλύμματα που ήταν κεντημένα κατά μήκος των τεσσάρων άκρων συχνά προσδιορίζονται ως καλύμματα κρεβατιού και η κεντημένη διακόσμησή τους σίγουρα υποστηρίζει αυτήν την ιδέα. Ωστόσο, στα ευρωπαϊκά ταξιδιωτικά βιβλία των περασμένων αιώνων, δεν υπάρχει σαφής περιγραφή του τρόπου χρήσης αυτών των υφασμάτων στα νοικοκυριά της Ηπείρου, πιθανότατα επειδή οι χώροι ύπνου, ιδίως των γυναικών, θα ήταν περιορισμένοι και μη προσβάσιμοι στους άνδρες Ευρωπαίους επισκέπτες…… (Πηγή : Brides and Grooms: Embroidery of the Epirus Region*, Sumru Belger Krody, 2006, The Textile Museum)
*Μπορείτε να διαβάσετε όλο το κείμενο στο λινκ :
Στη φωτογραφία “Μικρό Ηπειρώτικο Κέντημα, Ελλάδα-Οθωμανική περίοδος, από τον 17ο αιώνα με υπέροχα χρώματα σε καλή κατάσταση και πλήρες σε μέγεθος 50x34cm” (Πηγή : https://rugrabbit.com/)
Το κατάστημα “ΗΧΟΣ & ΘΕΑΜΑ, Τσιρώνης” που στεγάζονταν στα διατηρημένα σήμερα κτίρια δίπλα στον Άγιο Δημήτριο, ήταν σημείο αναφοράς για τη νεολαία της εποχής και όχι μόνο. Εκεί κάναμε τις πρώτες εγγραφές ροκ μουσικής στις κασσέτες για τα μαγνητοφωνάκια της εποχής κι εκεί αγοράσαμε τα πρώτα δισκάκια. (Η φωτογραφία είναι από το ιστολόγιο του Βασίλη Γκανιάτσα στο Facebook).
Αργότερα, την δεκαετία του ’80, όταν οι βιντεοκασσέτες άρχισαν να κατακλύζουν την αγορά, το κατάστημα Τσιρώνη ακολούθησε κι αυτό τα χνάρια της εποχής, εξ ου και η παρακάτω διαφήμιση στην ΑΡΤΗΝΗ ΕΥΘΥΝΗ :
Στην παρακάτω φωτογραφία το διατηρητέο κτίριο όπου παλιά στεγαζόταν το κατάστημα Τσιρώνης στη φάση ανακατασκευής του. (Η φωτογραφία είναι από αρχείο Διατηρητέων Μνημείων της Άρτας, Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ηπείρου, Βορείου Ιονίου και Δυτικής Μακεδονίας, Ιωάννινα)
