Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

Ταχυδρομικό δελτάριο με παραγγελία δυο δοχείων κανέλας (?), σταλμένο στην Πάτρα στις 20-10-1955 από το κατάστημα Στέφανου & Βασίλειου Δεβέκου. Το εμπορικό κατάστημα Δεβέκου βρισκόταν στην πλατεία Κιλκίς, εκεί που είναι σήμερα το φοιτητικό εστιατόριο. (Φωτο από συλλογή Α.Γ.Κ.)

Ψήφισμα του Εμπορικού Συλλόγου Άρτης για παροχή διευκολύνσεων στην αποπληρωμή εμποροεπαγγελματικών χρεών προς Τράπεζες και ειδικότερα των αγροτών προς την Αγροτική τράπεζα. Το ψήφισμα υπογράφουν οι Αγραφιώτης Βασίλειος, Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Άρτης και Στόγιας Ιωάννης , Γενικός Γραμματέας του Εμπορικού Συλλόγου Άρτης.(Πηγή : http://www.venizelosarchives.gr/)

“Κάθε μεγαλοκτηματίας στην Άρτα είχε στα κτήματά του τον λεγόμενο «μπαξεβάνο». Ο μπαξεβάνος μαζί με την οικογένειά του ζούσε σε σπίτι που ήταν χτισμένο μέσα στο κτήμα του ιδιοκτήτη και είχε την γενική επίβλεψη των κτημάτων του. Αυτός φρόντιζε για την τήρηση των κανόνων της καλής καλλιέργειας. Προσλάμβανε τους σκαφτιάδες, τους κλαδευτάδες και τους ραντιστάδες, ενώ κατά τον χρόνο της συγκομιδής ή της συλλογής των καρπών φρόντιζε να μην δημιουργούνται ζημιές στα δέντρα και στο κτήμα. Επίσης φρόντιζε για το καλό φράξιμο των κτημάτων και εμπόδιζε την είσοδο ξένων ζώων και κλεφτών.

Για την αμοιβή του είχε, εκτός από το μεροκάματο που έπαιρνε εργαζόμενος σαν εργάτης στα κτήματα, και το δικαίωμα να καλλιεργεί μαζί με την οικογένειά του λαχανικά σε ένα ή δυο στρέμματα του κτήματος και να εκτρέφει πουλερικά. Η παραμονή του στο κτήμα ήταν κατά κανόνα ισόβια και πολλές φορές των διαδέχονταν ένας απ’ τους γιούς του.

Για τις άγιες μέρες ανάθρεφε ανάλογα γουρούνια ή αρνιά και το καλύτερο το πήγαινε στον αφέντη. Η κυρά του αφέντη είχε έτοιμα για τον μπαξεβάνο και την οικογένειά του κουλούρια, χριστόψωμο, μπακλαβά ή παντεσπάνι, που του τάδινε όταν έφερνε το «κανίσκι» (δώρο).

Ο μπαξεβάνος είχε την υποστήριξη του αφέντη, τόσο στις επαφές του με τις αρχές, όσο και στις συναλλαγές του με τρίτους. Όπως ήταν φυσικό, είχε τις ίδιες πολιτικές αντιλήψεις με τον αφέντη του και από τα χέρια του θα έπαιρνε την παραμονή των εκλογών το ψηφοδέλτιο”. (Πηγή : Άρθρο του Ε. Μ. Πατσαλιά  στον ΕΡΙΒΩΛΟ, τχ, 6, 1989)

Στη φωτογραφία “Καθάρισμα καρπού στα κτήματα της Άρτας το 1937”. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Σωτήρη Σαρλή όπως δημοσιεύτηκε στο Λεύκωμα του Ε. Ιντζέμπελη ΑΡΤΑ 1881-1941, Αθήνα, 2010)

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50 ο αυτοκράτορας της μπύρας ΦΙΞ, Κάρολος Φιξ αποφασίζει να “μπει” στην αγορά του αναψυκτικού στην Ελλάδα…

Έτσι το 1960 κατασκευάζεται στην Άρτα το εργοστάσιο ΧΥΜΟΦΙΞ, ένα από τα πρώτα εργοστάσια  χυμοποίησης και συσκευασίας εσπεριδοειδών στην περιοχή. Σήμερα βέβαια το συγκεκριμένο εργοστάσιο δεν υπάρχει.

Ο θρύλος στο χώρο της ζυθοποιίας λίγους μήνες πριν πεθάνει, σε συνέντευξη του αναφέρθηκε στους λόγους που το συγκεκριμένο εργοστάσιο έκλεισε.

Ο ίδιος είχε πει: “Το άδοξο το τέλος, μιας μεγάλης βιομηχανίας, την οποία διοικούσα τότε… Ελληνική ζυθοποιία, διεθνούς φήμης  η μπύρα Φίξ, αναγνωρισμένη, πολυβραβευμένη και απασχολούσε, περίπου τρεις χιλιάδες εργαζόμενους έκλεισε για να μου πάρουν το οικόπεδο στη Συγγρού. Ήταν ένα καθαρά πολιτικό και επικοινωνιακό παιχνίδι… Έπρεπε να «χτυπήσουν» το Κεφάλαιο, για τα «μάτια του κόσμου»… Όταν σταμάτησε να «κτυπάει», η καρδιά των επιχειρήσεων στην Συγγρού, αφού απαγόρευσαν στα φορτηγά να κάνουν χρήση του δρόμου και να φορτώνουν, κατέρρευσαν και τα περιφερειακά μας εργοστάσια, όπως στην Άρτα που φτιάχναμε χυμούς…. Χιλιάδες εργαζόμενοι, έχασαν την δουλειά τους. Ένας άλλος σημαντικός λόγος, είχε να κάνει με τον  Γαρουφαλλιά, που το έλεγαν αποστάτη… Η μητέρα μου, ήταν παντρεμένη μαζί του και μας συνέδεαν… Έλεγαν τότε: η «μπύρα του  Γαρουφαλλιά»… Όμως, καμία ανάμειξη δεν είχε ο ίδιος στην διοίκηση της επιχείρησης. Αυτά όμως ανήκουν, ολοκληρωτικά στο παρελθόν“…(Πηγή : https://vidarchives.gr/)

Στη φωτογραφία του Δημήτρη Παπαδήμου, το εργοστάσιο ΧΥΜΟΦΙΞ δίπλα στον ποταμό Λούρο την δεκαετία του ’60 (Πηγή : http://www.elia.org.gr/)

….και ο χώρος του εργοστασίου σήμερα (Πηγή : google maps)