Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

————————
Το Μονοπλιό ήταν η πλατεία όπου συνήθως γινόταν οι προεκλογικές ομιλίες των υποψηφίων. Εδώ ομιλητής είναι ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΕΔΑ Λεωνίδας Κύρκος. Η μικρούλα που έδωσε την ανθοδέσμη στον Λ. Κύρκο είναι η Κατερίνα Γεωργίου Ντέτσικα με τη μητέρα της Αλεξάνδρα. Διακρίνονται επίσης οι : Κώστας Ταγκαρέλης (μπροστά), Αποστόλης Λάμπρου (από την Ανέζα), Δημήτρης Πεσλής, Πάνος Παπαθανασίου, Γεώργιος Μπούνας, Απόστολος Γαβρίλης, Δημήτριος Γ. Λέκκος, Χαράλαμπος Σακκάς και Γεράσιμος Μποτίλιας.
(Η φωτο είναι από δημοσίευση του Κ. Μπανιά σε εφημερίδα της Άρτας)

————-
“Το 1923 ήρθε στην Άρτα ο Νομάρχης Αλέξανδρος Μέρος. Από τους πρώτους μήνες την πλατεία Μονοπλιού την ανακατασκεύασε και την μετέτρεψε σε ανθόκηπο με δενδρύλλια καλλωπιστικά και με διάφορα λουλούδια. Την περιποίηση και το πότισμα του ανθόκηπου ανέλαβαν οι πρόσκοποι από τον νεοιδρυθέντα στην Άρτα προσκοπισμό…….Στο Μονοπλιό προπολεμικά ήταν δυο -τρία καφενεία, μπακάλικα, ένας φούρνος, τσαρουχάδικα, μανάβικα, ένα -δυο κουρεία και κανα δυο εβραικά μαγαζιά. Σε μερικά σημεία η πλατεία είχε δέντρα , ευκάλυπτους, που χάριζαν απλόχερα τη δροσιά τους και τη σκιά τους. Λίγα μέτρα μπροστά από το τέως εστιατόριο «ΑΡΤΙΝΟΝ» ήταν το πηγάδι που δρόσιζε τους μαγαζάτορες και τα γύρω σπίτια….”
(Πηγή : Άρθρο του Γ. Βαφιά στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, 16/11/2011)

Στη φωτογραφία “ΤΟ ΜΟΝΟΠΛΙΟ – Πίνακας του Τάκη Βαφιά, Λάδι σε μουσαμά, 1972”
(Πηγή : Λεύκωμα ΑΡΤΙΝΟΙ ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΚΑΙ Η ΑΡΤΑ, Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Άρτας , Επιμέλεια κ. Κ. Βαίτση, 2005) 

—————————-
«……….Το τυπικό χάνι της εποχής διατηρεί τον τύπο ανάπτυξης γύρω από μια αυλή, στην οποία όμως τις περισσότερες φορές λείπει το κεντρικό στοιχείο: το τζαμί, η κρήνη ή το δένδρο. Πρόκειται για κτίριο συνήθως διώροφο, όχι όμως πάντα λιθόκτιστο και στους δύο ορόφους. Συνήθως ο δεύτερος όροφος είναι ελαφρά κατασκευή με τούβλα ή τσατμά (μπαγδατί) δηλαδή ελαφράς τοιχοποιίας από λάσπη και ξύλα ή καλάμια. Είδος τσατμά είναι και η «μπαγδατί». Η στέγη του τυπικού χανιού, σε αντίθεση με του καραβάν σεραγιού που ήταν μολυβοσκέπαστη (σύμφωνα με τη γνωστή ειδική κατασκευή της μουσουλμανικής τέχνης), τις πιο πολλές φορές είναι κεραμιδένια. Στο μέσο της μιας πλευράς του κτίσματος, αυτής που βρισκόταν προς το δρόμο, υπήρχε η πύλη της εισόδου η λεγόμενη «χάν καπουσού», συνήθως θολωτή και επιμήκης. Από εδώ γινόταν η πρόσβαση στο χάνι με τα υποζύγια ή τις άμαξες. Η είσοδος έμενε όλη τη μέρα ανοικτή, ενώ το βράδυ, για λόγους ασφάλειας, έκλεινε με βαριά ξύλινη ή σιδερένια πόρτα, την «πορτάρα». Αυτή από την εσωτερική πλευρά, της αυλής, έκλεινε με σιδερένιες αμπάρες, τα «κολντεμίρια». Στην πίσω πλευρά του χανιού, απέναντι από αυτή της κεντρικής πύλης, υπήρχαν στο ισόγειο οι στάβλοι, «αχούρια», και οι αποθήκες χόρτου που είχαν πρόσβαση από την αυλή. Στο υπόλοιπο τμήμα του ισογείου και προς τη μεριά του δρόμου υπήρχαν μαγαζιά—συνήθως καπηλειά, αλλά και φούρνοι, μπακάλικα, «ναλμπάντηδες» (=πεταλωτήδες) ή «παϊτάρηδες» (πρακτικοί κτηνίατροι). Στα δωμάτια, που βρίσκονταν στον όροφο, η είσοδος γινόταν από σκεπαστή στοά, το «χαγιάτι», που έβλεπε μέσα στην αυλή του χανιού……» (Πηγή : Οι ορεινές διαδρομές & τα αγροτικά χάνια της Άρτας, Α. Καρρά, academia.edu)

Στη φωτογραφία «Το χάνι του Καραβασίλη από ψηλά, φωτογραφισμένο από το Γιάννη Νίκα την δεκαετία του ’60», όταν ακόμη αρκετά κτίσματα κοντά στην πλατεία του Μονοπ’λιού είχαν κεραμοσκεπές. Στο βάθος διακρίνονται τα σπίτια του χωριού Πέτα. (Φωτο από αρχείο Γιάννη Νίκα) 

—————————–
«Στην οδό Σκουφά, ανάμεσα από το φούρνο του Πριτσιβέλη και το ψευτομπακάλικο του Μιχάλη Μπάση ήταν το χάνι του Καραβασίλη στην ιδιοκτησία του Τάκη Γαλάνη (παλιά ήταν ιδιοκτησία του παππού του δικηγόρου- ιστορικού Γιάννη Τσούτσινου). Στο χάνι αυτό ο Γιοβάνος είχε το αμαξοστάσιό του. Ένα αμάξι με άλογο που η καρότσα του είχε έξι καθίσματα. Η διαδρομή του ταξιδίου που έκανε ο Γιοβάνος ήταν Αγρίνιο – Άρτα. Στάθμευε στον Καρβασαρά για να αλλάξει άλογο και να πιούνε κανέναν καφέ οι κουρασμένοι ταξιδιώτες.» Σήμερα μπορούμε να δούμε ακόμη την στοά της εισόδου στο Χάνι του Καραβασίλη – που έγινε πολυκατοικία – δίπλα στο Βιβλιοπωλείο Ίαμβος (πρώην Αγγέλη). (Πηγή : ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΡΤΑ, Κ. Τσιλιγιάννης, Αθήνα, 2013)

Στην καταπληκτική φωτογραφία, τραβηγμένη από το Γιάννη Νίκα, το Χάνι του Καραβασίλη την δεκαετία του ’60, όταν ακόμη έστεκε ενάντια στο χρόνο. Διακρίνεται η εσωτερική αυλή με τα υπόστεγα για τα ζώα και κάποιες γλάστρες στο μπαλκόνι του πάνω ορόφου όπου ίσως υπήρχαν νοικιασμένα δωμάτια. (Φωτο από αρχείο Γιάννη Νίκα)

——————-
1955 : Μια φωτογραφία που είχε τραβήξει ο Μιχάλης Αλίβερτης και την είχε δώσει στον Λάμπρο Χ. Ρίζο, ο οποίος γράφει χαρακτηριστικά ” Στην φωτογραφία εικονίζονται τα ατίθασα παιδιά της Πλατείας Μονοπωλείου (Μονοπλιό), τα παιδιά της πιάτσας. Ήταν η τελευταία φουρνιά των παιδιών του Μονοπλιού, γιατί ύστερα απ’ αυτούς δεν ξαναβγήκε τέτοια παρέα…..” Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να ταυτοποιήσουμε κανένα από τα παιδιά της φωτογραφίας….
(Πηγή : ΑΡΤΗΝΗ ΕΥΘΥΝΗ, τχ. 118,1999)