—————-
12 Αυγούστου 1971 : Γυμναστικές επιδείξεις στην Παναγιά, στους Μελισσουργούς, όπου το σχολείο λειτουργούσε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Στο βάθος διακρίνονται τα ερείπια που άφησε ο σεισμός του 1967 από το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
(Η φωτο είναι από το αρχείο του Ναπ. Μακρή -που υπηρετούσε τότε ως δάσκαλος στο χωριό- και η παρουσίαση του Κ. Μπανιά)
——————-
“Από το 1896 έως το 1903 τό Γυμναστήριο τής ’Άρτας ήταν άπό τά πολύ καλά καί διατηρήθηκε σέ ακμή καθ’ όλην τήν πρώτη εικοσαετία τού αιώνα μας. Βρισκόταν στο «Μουχούστι» στή νότια πλευρά τού περίβολου, τού σημερινού εκεί Γυμνασίου. ‘Ηταν περιτοιχισμένο μέ στέρεο άσβεστότοιχο πού στή μπροστινή πλευρά, στο δρόμο, είχε κάγκελα σιδερένια. ‘Η όπισθεν, δυτική, πρός τό ποτάμι δηλαδή, πλευρά τού περίβολου έφτανε σχεδόν μέχρι λίγο πιο δώθε άπό τό εκκλησιδάκι τών Άη— Πάντες πού σώζεται καί σήμερα. “Οπως μπαίναμε, αριστερά υπήρχαν δυό δωματιάκια. Τό ένα χρησίμευε γιά αποδυτήριο καί τό παραπλεύρως γιά αποθήκη. Εκεί τοποθετούσαν τούς αλτήρες καί τις κορίνες. Στο μέσον τού όλου χώρου βρίσκονταν οί «κρίκοι» καί αριστερά των τά μονόζυγα καί τά δίζυγα. Λίγο ποιο κάτω άπ’ αυτά ήταν μπηγμένος ό μεγάλος «’Ιστός» μέ τόν χονδρό τόν κάλο. Σέ τούτον μόνον τά δυο τάδέρφια, οι Δημολιτσαίοι, ό Γιάννης κι’ ό Πίπης, μπορούσαν ν’ άναρριχηθούν μέ έλξη μόνον μέ τά χέρια, κανένας άλλος. Τούτοι επίσης οί δυο υπήρξαν άσσοι ό μέν ένας στά δίζυγα κι’ ο άλλος στο μονόζυγο. Στο υπόλοιπο τμήμα τού Γυμναστηρίου πού ήταν ελεύθερο γίνονταν οΐ ασκήσεις τών μαθητών, Σουηδική κλπ.” (Πηγή Περιοδικό ΣΚΟΥΦΑΣ, τχ. 9-10, 1958)
Στη φωτογραφία του 1896 ή 97 : Αθλητικές εκδηλώσεις στον προαύλιο χώρο του Γυμναστηρίου Άρτης. Δεν είχε κτισθεί το 1ο Δημοτικό τότε. Είναι από τα εγκαίνια του πρώτου ανοιχτού γυμναστηρίου στον οριοθετημένο με πέτρινη περίφραξη χώρο και ο κόσμος κρεμάμενος να προσπαθεί να δεί…. Διακρίνεται το καμπαναριό στην Παρηγορήτισσα και τα καπνά απλωμένα στον χώρο της μετέπειτα πλατείας. (Φωτ. Αρχείο Δ. Παπαρούνη όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΠΡΟΤΑΣΗ, τ. 4, 1998)
Η ομάδα ΣΚΟΥΦΑΣ. Μπορείτε να διαβάσετε τα ονόματα στο σχόλιο. (Φωτο από αρχείο Κ. Μπανιά)
——————
1960ς : “ΑΡΤΑ – Πλαζ Μενιδίου”. (Καρτ – ποσταλ Εμμ. Διακάκης και Υιός, Αθήνα)
1951 – 52, Μενίδι : Διακρίνονται από αριστερά : Χαρίλαος Καλαμάκης (Κτηνίατρος), Παναγιώτης Τσίκος (Συμβολαιογράφος), Χαράλαμπος Σαλούρος (Φυσικός – Πρόεδρος Παναμβρακικού & Αναγέννησης).
Οι πιτσιρικάδες από αριστερά : Λάιος Απόστολος Μητροπολίτης, Αφοί Γεώργιος & Νίκος Καλαμάκης, Δημητράκης Ι. Γιώτης(Προϊστάμενος ΟΤΕ)
(Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ στο παιγνίδι ΣΚΟΥΦΑΣ – ΠΑΝΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ (55’-57’)…..Ιπτάμενος, θεαματικός, απίθανος πορτιέρο….16 πιτσιρικάδες τον κοιτούν με δέος.
(Σχόλιο & παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
———————–
Στη δεκαετία του 1920, από τη «∆ιαφηµιστική Εταιρεία ‘‘GEO’’» τών Κυριέρη – Γιαννοπούλου και Σια, κυκλοφόρησε µία σειρά τόµων, µε γενικό τίτλο, ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ Ο∆ΗΓΟΣ 1920.
Ο πρώτος τόµος τής σειράς αυτής, φέρει τον τίτλο: ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ Ο∆ΗΓΟΣ 1920, συµπληρούµενος τροποντινά στον Πρόλογο µε τη φράση «τής εµποροβιοµηχανικής καί οικονοµικής εν γένει ζωής τής Ελλάδος». – Ιδιοκτησία Εταιρείας [∆ιαφηµίσεων ‘‘GEO’’] Κυριέρης – Γιαννόπουλος & Σια, έδρα: Πλατεία Συντάγµατος – Αθήναι, 1920.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΙ ΑΡΤΗΣ:
-Αλιπάστων (Εισαγωγείς): Αλεξίου, Παπανικολάου Ν.
– Ανθρακεµπορεία: Κατσίκας Χ.
– Αρτοποιεία : Βαφίας Γ., Γεωργονίκος Γ., Γιαννάκης Α., Γιαννάκης Χ., Ρίζος ∆.
-Ασφαλιστικαί Εταιρείαι : (Αντιπρόσωποι): «Ανατολή» Κεχαγιάς Α.
-Ατµοπλοϊκαί [Εταιρείαι] (Πράκτορες): Παπανικολάου Ν., Στατηράς Σωτήριος, Τσέτης Χ.
-Βιβλιοπωλεία: Αγραφιώτης Ν., Γαµβέτας Γ., Νικολόπουλος Π., Φωτόπουλος Λ.
-Βυρσοδεψεία: Βασιλακόπουλος Θ., Λιακάτσης Σ., Στεβίνας Ε., Τσιλιγιάννης Γ.
-Γουναρικών εργοστάσια: Αλεξίου Α., Τσέτης Αναστάσιος.
-∆ερµάτων ακατεργάστων (Εξαγωγείς): Αλεξίου Α., Στατηράς Ι.
-∆ηµητριακών καρπών (Εισαγωγείς): ∆ιαµαντής Λ., Χουλιάρα Αδελφοί.
-∆ηµητριακών καρπών (Εξαγωγείς): Αλεξίου Λ., Χαροκόπος Γ.
-∆ικαστικοί κλητήρες: Λούβρος Σ., Μπούτας Κ., Ράγκας Α., Χούσος Α.
-∆ικηγόροι: Βάσσος ∆ηµ., Γαρουφαλιάς Α., Γαρουφαλιάς Ε., Ζαγκλής Κωνσταντίνος, Τσούτσινος Γεώργιος.
-Εγχώρια προϊόντα (Εισαγωγείς – Εξαγωγείς): Αλεξίου Απόστολος, Βασταρούχας Κ., Γράτσος Α., ∆ιαµαντής ∆., Καλυβιώτης ∆., Κατσαδήµας ∆. Θ., Κατσαδήµας Ε., Μιχάλης Χ., Σπήλιος Π., Πάνος ηλίας, Τσιλιγιάννη Αδελφοί, Τάχος Α., Χουλιάρας Θ. και Ε., Χαροκόπος Γ.
-Έλαία – Ελαίαι : (Έµποροι): Αλεξίου Α., Στατηράς Ι., Χαροκόπος Γ.
-Ζαχαροπλαστεία: Βήχας Γεώργιος «Κιλκίς», Μπανταλούκας Β., Χατζόπουλος Β.
-Ζυθοπωλεία: Χατζόπουλος Β.
-Ιατροί: Βαλίνος Χρ., Βασταρούχας Σ., Γαλήνος Χ., ∆έτσικα., ∆., ∆ήµας ∆., ∆ηµόπουλος Κ., Κασούκας Ε., Οικονοµίδης Κ.
-Καπνοπωλεία: Αλεξίου Π., Κογιαντή Αδελφοί, Οικονόµου Π., Ριγανέλας Α., Χαροκόπος Γ., Χαροκόπος Γ. Α.
-Καπνών (Εξαγωγείς): Αλεξίου Απόστολος.
-Καρροποιεία – Αµαξοποιεία: Λύρας Γ., Χαλέβας [sic; = Χαβέλας;] Ι.
-Καφφενεία: Βήχας Γεώργιος, Καρασούλας, Χατζόπουλος Β.
-Μαίαι: Αδάµου Θ., ∆οντά Αθηνά, Ζάγκλη Ε., Λογοθέτου Κλεονίκη, Μπαγιάκα Περσεφόνη.
-Μοδίστραι (Γυναιλείων φορεµάτων): Βρακατσόλη Θεοδ., ∆ηµητρίου Ελένη, Κοµπορόζου ∆ήµητρα, Μπλάτση Αγγελική, Ναούµ Θεοδώρα, Παπά Βασιλική, Παπά Κωνσταντίνα, Τριχιά Αγλαΐα.
-Ξενοδοχεία (Ύπνου): «Βυζάντιον», Καζαντζής Κυριάκος, «Ήπειρος», Καζάκος Μ.
-Ξενοδοχεία (Φαγητού): Καζάκος Μ., Μαργώνης ∆., Μέλιος Σ., Νταλιάνης Κ.
-Παντοπωλεία: Αγαθής Γ., Βρατίστας ∆., Βασταρούχας Κ., Γαλάνης Γ., Γαλανός ∆., Ζέρβας ∆., Ζώγκος ∆., Καλυβιώτης ∆., Καλυβιώτου Αδελφοί, Καραβασίλης, Κασίµης Κ., Κατσαούνος ∆., Κατσαούνος Ν., Κατσαούνος Σ., Λουκάκος Κ., Λουκάς Β., Ματσούκας Α., Μητσοπέτρος Α., Μπανταλούκας Φ., Μπαρούχος ∆., Μπουντούρης Ι., Πολύζος Α., Πολύζος ∆., Ράγκος Α., Ράπτης Α., Πήγας Π., Σαλτσής Α., Σερεπίσιος Γ., Στόγιας ∆., Τσέτης Κ., Τσιµπούκος Ισαάκ Χάν, Χατζόπουλος Μιχαήλ.
-Ραφεία: Βάγις Θ., Ευαγγελίδης Κ., Κατηρός Σ., Κωνσταντίνου Κ., Μάγκος Ι., Ξυλογιάννης Ν., Ξυλογιάννης Η., Πολίτης Α., Πολίτης Χ., Τζουβάς ∆.
-Σιδηροπωλεία: Μάτσος Γ., Φατσιώρας Κ.
-Ταπήτων εργαστήρια: Αρµανούση Κούλα, Σκλήρη Γεωρ., Τριχιά Όλγα.
-Τυρού (Εξαγωγείς χονδρικώς): Αλεξίου Απ., Βασταρούχας Κ., Γράτσος Α., Κατσαδήµας ∆., Κατσαδήµας Ε., Σπήλιος Πέτρος, Χαροκόπος Γ.
-Υποδηµατοποιεία: Ζέρβας Π., Κασούκας Κ., Κατσάνος Κ., Πουρνάρης Ι., Σαρλής Ε., Σαρλής Π., Τζιµόπουλος Ι., Χριστοφόρου Α.
-Υφάσµατα (Έµποροι): Γαρουφαλιάς Μ., Ζάρας Α., Ιωχανάς Ι., Ιωχανάς Ρ., Σούσης Ι., Χαντζή Σολοµών.
-Φαρµακεία: Αρβανιτογεώργος ∆., ∆ρακόπουλος Μ., Ματσούκας Θ., Οικονόµου Κ.
-Χαρτοπωλεία: Αγραφιώτης.
-Χρυσοχοεία: Νικάκης Γ., Τσακαλής Η.
-Ψιλικών (Έµποροι): Αγραφιώτης Ν., Λογοθέτης Ν.
-Ωρολογοποιεία: Νικάκης Γ., Τσακαλής Η.
(Πηγή : “Η Τοπική Ιστορία της πρωτεύουσας και των κοινοτήτων τού Νομού Άρτης, όπως απεικάζεται σε µια σπάνια όσο και ανεκμετάλλευτη ιστορική πηγή τού 1920”, Ιωάννης Νεράτζης, ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟΥ: ‘‘Η Εκπαίδευση στην Άρτα’’, 19-21 Απριλίου 2013, Άρτα
Στη φωτογραφία “Αρτινοί με την σημαία του εμπορικού Συλλόγου ‘Αρτης το 1928”
(Πηγή : Νομαρχιακό Περιοδικό ΠΡΟΤΑΣΗ, 1996)
“Καθ’ ον χρόνον ήμουν εις Αθήνας ως υπάλληλος στο Γαλλικό φαρμακείο, άρχισα να αλληλογραφώ με τους εις Αμερικήν διαμένοντες από ετών, αδελφούς Γεωργίου εκ Θεοδωρογιάννων (Γιδαίοι ελέγοντο τότε εις το χωριό τους), οι οποίοι είχαν δανεισθή από τον πατέρα μου 500 δρχ. για έξοδα μεταβάσεώς τους εις την Αμερική, τις οποίες άλλωστε είχαν εγκαίρως αποστείλει από την Αμερικήν. Aντιληφθείς δε ότι οι αγράμματοι αυτοί άνθρωποι είχαν εν τω μεταξύ πλουτίσει , απεφάσισα να τους μιμηθώ, δηλαδή να πάω εις την Αμερική. Επειδή όμως για να μου επιτραπή να αναχωρήσω εις το εξωτερικόν έπρεπε να είχα προηγουμένως εκπληρώσει την στρατιωτική μου υπηρεσία, όπερ δεν είχε γίνει, αναγκάσθηκα να καταταγώ εθελοντής, προτού κληθή η ηλικία μου το 1913. Έτσι όταν εξερράγη ο πόλεμος του 1912, τον Οκτώβριο, υπηρετούσα ως λοχίας εις τον 2ον λόχον του 7ου Τάγματος Ευζώνων με λοχαγό τον Γ. Κωσταντόπουλο και διοικητή του Τάγματος τον αντισυνταγματάρχη του πεζικού Σαράντη Καπετανάκη, γόνο της αρχοντικής οικογένειας των Καπετανάκηδων των Καλαμών.”
Έτσι ξεκίνησε η πενηντάχρονη πορεία του Λ. Σπαή στο στρατό και την πολιτική. Το ταξίδι στην Αμερική δεν έγινε ποτέ…….(Πηγή : ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Λ. Σπαής, Αθήνα,1970.)
Στην ανέκδοτη φωτογραφία από το Αρχείο του Λεωνίδα Σπαή, αξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού στο Καραγάτσι Έβρου τον Μάιο του 1923. Το Καραγάτσι (τούρκικα : Karaağaç), γνωστό στα ελληνικά ως η Παλαιά Ορεστιάδα, είναι προάστιο της Αδριανούπολης στη βορειοδυτική Τουρκία στα σύνορα με την Ελλάδα. Το Καραγάτσι απέχει 4 χλμ. νοτιοδυτικά από το κέντρο της Αδριανούπολης, απέναντι από τον ποταμό Έβρο και απέναντι από το ελληνικό χωριό Καστανιές.
(Φωτο από Αρχείο οικογένειας Σπαή)
“Τα πρώτα χρόνια της ζωής μου τα πέρασα στο χωριό μου. Το σπίτι μας βρισκόταν στη θέση «Μελίσσι». Παρακολουθούσα τους δικούς μου εις τα χωράφια και εις τα πρόβατα, για την φύλαξι των οποίων ο πατέρας μου έπαιρνε, επί μισθώ πάντοτε, δύο κτηνοτρόφους, τσοπαναρέους. Όταν έγινα επτά χρονών (1899), άρχισα να πηγαίνω εις το σχολείο, που απείχε περί τα τρία χιλιόμετρα από το σπίτι μας. Κτίριον σχολικόν δεν υπήρχε και οι παραδόσεις των μαθημάτων εγίνοντο εις το εσωτερικόν της εκκλησίας ο «Άγιος Νικόλαος», η οποία ήταν σε ύψος 800 μέτρων, εις τη μέση ωραίου δάσους από έλατα. Χάρτες, πίνακες, θρανία ήταν ανύπαρκτα. Καθόμασταν και εμείς οι μαθητές και ο δάσκαλός μας, Ηλίας Ρίζος, οκλαδόν (σταυροπόδι). Και όμως, παρ’ όλες αυτές τις τόσο δύσκολες συνθήκες, είμαστε καλοί μαθητές και εμάθαμε γράμματα. Σ’ όλες τις τάξεις του δημοτικού ήμουν πάντα πρώτος μαθητής και διά τούτο, όταν ερχόταν ο επιθεωρητής – τότε ήταν ο Πάγκαλος -, ο δάσκαλος έβγαζε κατά το πλείστον εμένα να πω το μάθημα ή να απαντήσω εις τις ερωτήσεις του, μάλιστα προς μεγάλη ικανοποίηση του πατέρα μου, ο οποίος πάντοτε παρευρίσκετο στις εξετάσεις, ακόμη δε περισσότερο όταν οι απαντήσεις μου ήταν επιτυχείς. Έτσι έβγαζα ασπροπρόσωπο το δάσκαλο, κατά το δη λεγόμενον.
Αργότερα, την 1ην και την 2αν του Ελληνικού Σχολείου τις έβγαλα εις το Βουλγαρέλιον και την 3ην του Ελληνικού εις το Σχολαρχείον Άρτας, με κηδεμόνα μου τον δήμαρχον Αρταίων Εύ. Χέλμην, ο οποίος, εκτός των άλλων, διηύθυνε και το γραφείο του Κ. Καραπάνου, ενός εκ των μεγαλυτέρων γαιοκτημόνων της Ελλάδος. Είχε 40 χωριά εις την Ήπειρον και 10 εις την Θεσσαλίαν δικά του, τσιφλίκια του.
Σχολάρχης μας ήταν ο Γ. Νούσιας εκ Καμαρίνης Πρεβέζης. Λαμπρός εκπαιδευτικός και εξαίρετος άνθρωπος, εις το έπακρον δε δίκαιος με αυτόχρημα πατρική συμπεριφορά προς τους μαθητές του.
Αμέσως μόλις επήγα εις την 1ην γυμνασίου ανεχώρησα εις Αθήνας. Με προσέλαβαν στο Γαλλικό φαρμακείο ( Φαρματσί Φρανσαίζ) ως βοηθό ταμίου με 80 δραχμές μηνιαίως. Την ημέρα εργαζόμουν εις το φαρμακείο και τη νύχτα επήγαινα σε ιδιωτικό γυμνάσιο. Η καθημερινή συναναστροφή μου με το γαλλικόν προσωπικόν του φαρμακείου με διευκόλυνε να κάμω ικανοποιητικές προόδους εις την εκμάθησι της γαλλικής γλώσσης, πράγμα το οποίον πολύ με ωφέλησε, όταν αργότερα εις την Μακεδονίαν, ως αξιωματικός, συνεργαζόμουν με Γάλλους αξιωματικούς, με τους οποίους διεξαγάγαμε πολεμικές επιχειρήσεις από κοινού εναντίον των Γερμανοβουλγαρικών στρατευμάτων.”
(Πηγή : ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Λ. Σπαής, Αθήνα,1970.)
Στη φωτογραφία το Νυχτερινό Σχολείου Νεβρόπολης Τετρακώμου το 1951-53. Μπορείτε να διαβάσετε τα ονόματα των μαθητών στο πρώτο σχόλιο. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
——————————
Τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, η φιλαρμονική του «ΣΚΟΥΦΑ» θα διανύσει μια περίοδο ένδειας και μαρασμού. Το 1943 διακόπτονται οι δραστηριότητες της Φιλαρμονικής, ύστερα από γερμανική διαταγή. Η τότε δημοτική αρχή βλέποντας την καταστροφή κάνει την φιλαρμονική του ΣΚΟΥΦΑ Δημοτική στις 27-07-1943, παραμένει όμως ανενεργή μέχρι το τέλος της Κατοχής. Ωστόσο, ο μαέστρος της φιλαρμονικής Δημήτριος Παπαϊωάννου, ο οποίος εκείνο το διάστημα βρίσκεται στην Άρτα, παραδίδει μαθήματα μουσικής κατ’ οίκον ανιδιοτελώς!
Στη φωτογραφία : Η Φιλαρμονική Άρτης στην είσοδο της Παρηγορήτισσας (Ημερομηνία άγνωστη). Διακρίνονται μπροστά οι Καρυδάκης (Αρχιμουσικός – μαέστρος) και Ευστάθιος Τατσόπουλος( Έφορος – Αρχηγός της Φιλαρμονικής – πρώην μουσικός). Ο μικρός είναι ο γιός του Σπύρος (1981-2010 Πρόεδρος της Ε.Π.Σ.). Μπορείτε να διαβάσετε τα ονόματα των μουσικών στο πρώτο σχόλιο. (Φωτο από Αρχείο Λ. Γκούβελου, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
Και τα ονόματα των μουσικών….
Πορτραίτο του Γεωργίου Παπαδόπουλου, πατέρα του συγγραφέα Μιχαήλ Περάνθη (Λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Μιχάλη Γ. Παπαδόπουλου).
(Φωτο από Αρχείο Κ. Μπανιά)
