——————–
Η περιοχή της Άρτας έβγαζε βελανίδι και χρυσόξυλο, (το τσερμιντσέλι), επίσης το πρινοκόκι απ’ το πουρνάρι, κατάλληλο για βαφή, (τη λεγόμενη γκράνα), ή κηκκίδι ή κρεμέζι (κόκκος ή κέρμος ο βαφικός), πηγή εισοδήματος τότε για πολλές ελληνικές επαρχίες. Ήταν έντομο που αναπτύσσονταν στα φύλλα της κοκκοφόρου βελανιδιάς περισσότερο, της οποίας τα θηλυκά, μετά την ανοιξιάτικη γονιμοποίηση, σχημάτιζαν μικρό εξοίδημα στο φύλλο στο οποίο έβαζαν 2000 αυγά και μια χρωστική ουσία πριν εκκολαφθούν τα αυγά. Οι χωρικοί συγκέντρωναν τους κόκκους, τους βρέχανε με ξύδι ή κρασί και τους στέγνωναν στον ήλιο. Ή τους βράζανε σε καζάνια οπότε έπαιρναν ερυθρόφαιο χρώμα.
Ο Μέρτζιος σχολιάζοντας το πρινοκόκι αναφέρει επί λέξη : “Ζωύφια επιπολάζοντα εις τους πρίνους (πουρνάρια) των περιφερειών Ιωαννίνων, Παραμυθίας και Πελοποννήσου, τα οποία συλλεγόμενα ξηραίνονται εις τον ήλιον και ομοιάζουν με υπέρυθρα σφαιρίδια. Εν Βενετία κατά τον Boerio τα εχρησιμοποίουν δια την βαφήν των εριούχων εις χρώμα κόκκινον και βύσσινον. Και επειδή εις την Αραβικήν και εκείθεν εις την Γαλλικήν το πρινοκόκι ονομάζεται “κερμές” δια τούτο απαντώμεν εις τας επιστολάς την λέξιν “κερμεζέ” ή “κρεμεζί”. Προ του 1922 εγίνετο και εξ Ιωαννίνων αρκετή εξαγωγήν παρά διαφόρων εμπόρων πρινικοκίου διά την Τύνιδα όπου το εχρησιμοποίουν διά την βαφήν των φεσιών, άτινα οι Ιωαννίται ωνόμαζον φέσια της Τούνας”.
Πάντως το Αρτινό πρινοκόκι ήταν φημισμένο και το διαφήμιζαν όλοι ως “Αρτινόν” στην εμπορική αλληλογραφία. “Ο Φώτος Νίκος, Iωάννινα, 18 Οκτωβρίου 1727, γράφει ότι έστειλεν εις Κορφούς του Σαλίβεργου Ιωάννη 4 κώλα πρινοκόκι να φορτώση διά Βενετίαν. “Το πρινοκόκι είναι καλό και να το κράξητε Αρτινό”. Τώρα αυτός ήλθε από την Άρτα και κατοικεί εις Ιωάννινα (…)”.
Σε άλλη επιστολή του Μάνου Λεονδίτη εξ Άρτης που κατοικεί στη Βενετία διαβάζουμε :
“1628 Ιουλ. 8 εις την Βενετίαν.
Ξεκαθαρίζει με το παρόν γράμμα κυρ Μάνος ο Λεονδίτσης, πως τον έχει εγγυημένον ο γεώργως ηγούμενος εις το αυθέντι ματθαίον καρβούνην τον ιατρόν, εις Δουκ. 400 ήγουν δοκάτα(….) και επειδή ο άνωθι κυρ μάνος έχει να μισεύση(…) δια το βέβαιον της αληθείας έγινεν το παρόν γράμμα εις το οποίον θέλει υπογράψη ο αυτός κυρ μάνος με το ίδιόν του χέρι, βεβαιώνοντας τα άνωθι γεγραμμένα ήγουν δουκ. 400 ο άνω κυρ μάνος ο Λεονδίτσης άφησεν εις χείρας του άνωθι γεωργίου δύο σακιά πρινοκόκι να τα πουλήσει εις το καλήτερο και πουλώντας τα να είναι το όσον πιάσουν διά το άνωθι χρέος.
Εγώ ο μάνος ο λεωνδίτζης βεβεονο τα άνοθι”.
(Πηγή ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΗΠΕΙΡΟΣ, Ν. Ζιάγκος, 1974 και ΑΡΤΙΝΟΙ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ 16ον -19ον ΑΙΩΝΕΣ, Ε. Βέτσιος, Περιοδικό ΣΚΟΥΦΑΣ, Τομ. ΙΑ, τχ 90-91, Άρτα, 1999)
Στη φωτογραφία το πλοίο Γολέτα υπό Οθωμανικήν σημαίαν ιδιοκτησίας Αλεξάνδρου Βεργίτη, μεταφέρουσα 25 χιλιάδας ενετικάς λύτρας Βαλανιδίου φορτωθέν απο του λιμένος Καρβασαρά εβυθίσθη εις τον δίαυλον (Αμβρακικού) στις 26 Ιανουαρίου 1850.
(Πηγή: Ιστορικό αρχείο “ΛΥΣΙΜΑΧΟΣ Ο ΑΚΑΡΝΑΝ” , Αμφιλοχία)
