“Παλιό αρχοντικό του Κομποτίου, στην πλατεία Λεύκας, ιδιοκτησία (την εποχή που δημοσιεύτηκε το βιβλίο) του Κων/νου Αχ. Οικονόμου και των αδελφών Ευσταθίου & Αντωνίου Κ. Οικονόμου”. Δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει μέχρι σήμερα….(Πηγή : ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Λ. Κασελούρης, Αθήνα, 1980)
Μια ακόμη φωτογραφία από το σπίτι του Ν. Σκουφά στο Κομπότι. (Πηγή : ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Λ. Κασελούρης, Αθήνα, 1980)
Μπορείτε να δείτε μια ακόμη φωτογραφία του σπιτιού στο λινκ https://doxesdespotatou.com/spiti-sto-kompoti/
Μαθητική παράσταση από τον εορτασμό εθνικής γιορτής του Γυμνασίου Κομποτίου, μάλλον στις αρχές της δεκαετίας του ’70. (Φωτο από αρχείο Πόπης Τσώνου)
Θεόδωρος Σακέλλιος (Αρχηγός), Ευάγγελος Κολοβός, Ευάγγελος Μποτέτσιος, Περικλής Κολιούλης (Λάκης – Δάσκαλος), Μιλτιάδης Χρυσούλης (Στρατηγός ΣΥΠ), Τάκης Σαπρίκης, Ευάγγελος Χαβέλας (Δάσκαλος- Π.Α.Ο.Α.), Ευάγγελος Μπρέντας, Απόστ. Σεργιάννης, Λάμπρος Τσώνος. (Φωτο από αρχείο Μιλτιάδη Χρυσούλη, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
“Ο αεροπορικός βομβαρδισμός της Άρτας στις 21 Απριλίου 1941, προξένησε στην πόλη σημαντικές ζημιές. Όπως αναφέρει η Νομαρχία της Άρτας σε έγγραφό της προς το Υπουργείο των Εσωτερικών “Συνεπεία του αεροπορικού βομβαρδισμού της πόλεως Άρτης, ποσοστόν υπερβαίνον το 25% των εν αυτή υπαρχόντων κτισμάτων έχουσι ολοσχερώς καταστραφεί, ποσοστόν δε υπερβαίνον το 40% έχει υποστεί σημαντικάς ζημίας, ενώ των λοιπών κτισμάτωναι εκ κεράμων στέγαι και οι υαλοπίνακες έχουσι καταστραφεί και χρήζουν, επικείμενου χειμώνος, αντικαταστάσεως”. (Πηγή : Η ΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ Της ΚΑΤΟΧΗΣ, Κ. Βάγιας, Έκδοση ΣΚΟΥΦΑΣ, Άρτα, 2004)
Στη φωτογραφία “Χάρτης της βομβαρδισμένης πόλης” από το ίδιο βιβλίο, που, δυστυχώς, δεν είναι ευδιάκριτες οι σημειώσεις στον πίνακα που τον συνοδεύει.
“Την Κυριακή 27 Δεκεμβρίου 1942, ώρα 10η ο Αγόρος φτάνει στο Αρχηγείο του Ναπολέοντα Ζέρβα και προσχωρεί με την ομάδα του στον ΕΔΕΣ. Αναλαμβάνει τη Στρατιωτική Διεύθυνση της περιοχής Βουργαρελίου∙ ο Ζέρβας γράφει στο ημερολόγιο του ότι ο Αγόρος του «φάνηκε καλός». Πράγματι, η προσχώρηση του Αγόρου στον ΕΔΕΣ, ενίσχυσε και ισχυροποίησε σημαντικά την οργάνωση. Μέχρι την απελευθέρωση, ο Αγόρος και η δύναμή του ήταν ο στυλοβάτης των ΕΟΕΑ και συμμετείχαν σε όλες τις μεγάλες μάχες και επιχειρήσεις κατά των Ιταλών, των Γερμανών και του ΕΛΑΣ. Δεν είναι τυχαίο, ότι η δύναμη του Αγόρου, καλούνταν να φέρει εις πέρας τις πιο δύσκολες επιχειρήσεις, σε όλη την εδαφική επικράτεια της Ελεύθερης Ορεινής Ελλάδας του ΕΔΕΣ.” (Πηγή : Άρθρο του Ι. Β. Αθανασόπουλου, ιστορικού, με τίτλο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΓΟΡΟΣ, Ο ΑΕΤΟΣ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ στο ιστολόγιο istorikaxronika.com)
Για τον Γ. Αγόρο μπορείτε να διαβάσετε στο λινκ https://doxesdespotatou.com/georgios-agoros/
Στη φωτογραφία “Ο Γεώργιος Αγόρος, έφιππος, στον ορεινό επιβλητικό όγκο των Τζουμέρκων. ( Φωτο από το Αρχείο οικογένειας Ι. Αγόρου όπως δημοσιεύτηκε σε σχετικό άρθρο του Ι. Β. Αθανασόπουλου, ιστορικού, στο ιστολόγιο istorikaxronika.com)
20-12-42
ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΙ ΗΡΧΙΣΑΝ ΝΑ ΚΑΤΑΦΘΑΝΟΥΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΟΔΟΥ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ. ΑΡΧΙΣΕ ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΙΑ ΤΟ ΚΤΥΠΗΜΑ.ΕΣΤΑΛΗΣΑΝ ΔΙΑΤΑΓΑΙ ΠΡΟΣ ΟΛΑΣ ΤΑΣ ΟΜΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΦΕΔΡΙΚΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΞ ΧΩΡΙΩΝ ΜΕ ΕΝΤΟΛΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΑΣ. ΤΗΝ 20,30΄ΕΡΧΕΤΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Ε.Α.Μ. ΗΠΕΙΡΟΥ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΛΤΕΖΟΝ ΖΑΛΟΚΩΣΤΑΝ ΚΑΙ ΣΤΑΜΟΥΛΗΝ ΙΝΑ ΣΥΖΗΤΗΣΟΥΝ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟΝ ΔΙΑΦΟΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ. ΑΝΤΙ ΠΑΣΗΣ ΑΛΛΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΣ Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΥ ΕΙΠΕ <<ΚΥΡΙΟΙ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΕΡΧΟΝΤΑΙ,ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟΝ ΚΑΘΗΚΟΝ ΟΛΩΝ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΚΤΥΠΗΣΩΜΕΝ ΚΑΙ ΟΤΙ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΣΥΜΠΤΗΞΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑ>> . ΤΟΥ ΥΠΕΣΧΕΘΗΣΑΝ ΟΤΙ ΘΑ ΠΑΝΕ ΑΜΕΣΩΣ ΝΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΝΔΡΑΣ ΤΩΝ ΚΑΙ ΝΑ ΚΤΥΠΗΣΟΥΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΙ. ΤΗΝ 22,30΄ ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΣΥΜΠΑΡΑΛΑΒΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΕΛΑ (Ε.Α.Μ.) ΕΚ 15 ΑΝΔΡΩΝ. ΜΑΣ ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ Ο ΤΑΓ/ΧΗΣ ΚΡΙΣ._
21-12-42
ΤΗΝ 4ην ΩΡΑΝ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΓΙΑΤΑΓΑΝΑ. ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΑΥΛΙΣΘΕΙ ΕΙΣ ΚΟΥΦΑΛΟΝ. ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΦΩΤΙΕΣ. ΔΙΑΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΔΥΟ ΟΜΑΔΕΣ ΥΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘ/ΓΟΝ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ ΣΩΤ. ΚΑΙ ΝΙΚΗΦΟΡΟΝ ΚΟΣΣΥΒΑΚΗΝ ΟΠΩΣ ΠΡΟΩΘΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΕΛΘΟΥΝ ΕΙΣ ΕΠΑΦΗΝ ΜΕ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟΝ. ΕΙΣ ΤΑ ΣΤΕΝΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΑΓΑΝΑ ΑΠΟ ΟΠΟΥ ΘΑ ΠΕΡΝΟΥΣΑΝ. ΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟΝ ΤΜΗΜΑ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΔΙΑ ΞΗΡΟΚΑΜΠΟΝ ΟΠΟΥ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΤΗΝ 5,40΄. ΣΥΝΑΝΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΞΗΡΟΚΑΜΠΟΥ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ ΟΤΙ ΕΤΕΡΑ ΦΑΛΑΓΓΑ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΠΡΟΣ ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΙΑΝ. ΕΝΑ ΤΜΗΜΑ ΥΠΟ ΤΟΝ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟ ΖΑΦΕΙΡΗ ΚΑΙ ΟΛΙΓΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΤΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΕΛΑ ΤΟΠΟΘΕΤΟΥΝΤΑΙ ΕΙΣ ΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΞΗΡΟΚΑΜΠΟΥ ΙΝΑ ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΙΤΑΛΟΥΣ ΝΑ ΑΝΕΒΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΞΗΡΟΚΑΜΠΟΝ. ΟΙ ΕΑΜΙΤΕΣ ΔΥΣΤΡΟΠΟΥΝ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΟΥΝ. Ο ΑΡΧΗΓΟΣ, ΕΝΑ ΤΜΗΜΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΙΑΝ. ΠΑΡΑ ΤΟ ΒΕΛΕΝΤΖΙΚΟΝ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝ ΘΕΣΕΙΣ ΟΠΟΥ ΠΙΘΑΝΗ ΔΙΑΒΑΣΙΣ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ. ΤΗΝ 8ην ΩΡΑΝ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΕΙΣ ΓΙΑΤΑΓΑΝΑ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΟΤΙ ΔΕN ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΦΑΛΑΓΓΑ ΠΡΟΣ ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΙΑΝ. ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΜΕΝ ΠΡΟΣ ΞΗΡΟΚΑΜΠΟΝ ΙΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΩΜΕΝ ΤΑΣ ΜΑΧΟΜΕΝΑΣ ΟΜΑΔΑΣ ΜΑΣ. ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΤΟ ΕΙΧΑ ΕΓΩ. ΤΑ ΠΥΡΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΠΥΚΝΟΤΕΡΑ. ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟ ΚΑΙ ΟΛΜΟΙ ΒΑΛΟΥΝ ΣΥΝΕΧΩΣ. Η ΕΠΙΘΕΣΙΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ ΠΡΟΣ ΞΗΡΟΚΑΜΠΟ.
ΣΠΕΥΔΩ ΙΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΩ ΜΕ ΤΟ ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΜΟΥ ΤΟΥΣ ΜΑΧΟΜΕΝΟΥΣ. ΤΡΟΧΑΔΗΝ ΦΘΑΝΩ ΕΙΣ ΤΑΣ ΓΡΑΜΜΑΣ ΜΑΣ. ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ. ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΑΣ ΕΝΣΠΕΙΡΕΙ ΤΟΝ ΠΑΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΙ ΤΗΝ ΘΕΣΙΝ ΤΟΥ. ΣΥΜΠΑΡΑΣΥΡΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΙΚΟΥΣ ΜΑΣ. ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΟΜΑΙ ΚΑΙ ΦΩΝΑΖΩ ΣΤΟΝ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟ ΚΑΙ ΚΟΣΣΥΒΑΚΗ Ν. ΙΝΑ ΚΡΑΤΗΣΟΥΝ ΤΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ. ΜΑΤΑΙΩΣ ΟΜΩΣ. ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΝ ΚΑΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΜΕΣΟΤΕΡΟΣ. ΕΝ ΤΩ ΜΕΤΑΞΥ ΒΑΛΟΜΕΘΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΠΛΑΓΙΑ. ΜΑΖΥ ΜΟΥ ΠΑΡΕΜΕΙΝΕ ΚΑΙ Ο ΠΑΝΟΣ ΣΚΥΛΟΔΗΜΟΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ΣΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΠΑΛΗΚΑΡΙ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΚΟΝΤΑ ΜΟΥ. ΑΝΑΓΚΑΖΟΜΕΘΑ ΝΑ ΣΥΜΠΤΥΧΘΩΜΕΝ ΕΙΣ ΤΑ ΥΨΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΞΗΡΟΚΑΜΠΟΥ ΚΑΘ’ ΟΤΙ ΔΕΝ ΗΤΟ ΚΑΝΕΝΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ. ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝ ΤΑΣ ΝΕΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΜΑΧΟΜΕΘΑ. ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΥΝ ΤΑΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΠΩΣ ΑΝΕΒΟΥΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΞΗΡΟΚΑΜΠΟΝ ΚΑΙ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑΝ ΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗΝ.
ΤΟ ΥΠΟ ΤΟΝ ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΕΛΑ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ Ε.Α.Μ. ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΜΕΛΑΣ ΠΡΟΤΡΕΠΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΙΚΟΥΣ ΜΑΣ ΟΠΩΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΟΥΝ ΤΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ. Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΝ ΑΠΕΙΛΕΙ ΟΤΙ ΘΑ ΤΟΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΠΙΤΟΠΟΥ ΕΑΝ ΔΕΝ ΠΟΛΕΜΗΣΗ. ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΙ ΤΗΝ ΘΕΣΙΝ ΤΟΥ ΜΑΖΥ ΜΕ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ. ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΟΥΣ ΠΑΡΕΜΕΙΝΑΝ ΜΑΖΥ ΜΟΥ Ο ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΠΥΡΟΜΑΓΛΟΥ, ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΣ ΖΑΦΕΙΡΗΣ, ΓΑΒΓΙΩΤΑΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΘΕΙΣ ΕΛΑΦΡΩΣ ΚΑΙ Ο ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ. ΟΙ ΛΟΙΠΟΙ ΕΙΧΟΝ ΦΥΓΕΙ. ΔΙΕΤΑΧΘΗ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΜΠΤΗΞΙΣ ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΟΙ ΩΣ ΑΝΩ. ΕΙΜΑΙ ΤΕΛΕΙΩΣ ΕΞΗΝΤΛΗΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΚΟΠΟΥ ΠΡΟΧΩΡΩ ΟΜΩΣ ΚΑΝΩ ΘΑΡΡΟΣ. ΤΗΝ 12,30΄ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΠΑΡΑ ΤΟ ΒΕΛΕΝΤΖΙΚΟ ΟΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟ. ΕΙΧΑΝ ΚΑΤΑΦΘΑΣΕΙ ΚΑΙ ΑΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΣΠ.ΚΟΛΟΝΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ. ΔΙΔΟΝΤΑΙ ΔΙΑΤΑΓΑΙ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΑΙ ΕΙΣ ΤΑΣ ΟΜΑΔΑΣ ΜΑΣ ΠΛΗΝ ΤΩΝ ΕΑΜΙΤΩΝ ΚΑΤΑΦΥΓΟΝΤΩΝ ΕΙΣ ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΙΑΝ ΟΠΩΣ ΚΡΑΤΗΣΟΥΝ ΤΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΝΥΚΤΑ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΟΥΝ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟΝ ΕΙΣ ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗΝ Η ΟΠΟΥ ΤΟΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΟΥΝ. ΕΠΙΣΗΣ ΤΟΠΟΘΕΤΕΙΤΑΙ ΦΥΛΑΚΙΟΝ ΕΙΣ ΤΟ ΔΙΑΣΕΛΟΝ ΝΕΡΟΒΑ. ΤΗΝ 16ην ΩΡΑΝ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΙΑΝ. ΕΙΜΑΙ ΚΑΤΑΚΟΠΟΣ.
ΤΗΝ 10ην ΩΡΑΝ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΓΟΣΤ ΟΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΜΕΤΑΒΕΙ ΕΞ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΟΙ ΟΙ Τ/ΧΗΣ ΒΑΚΑΛΗΣ,Τ/ΧΗΣ ΔΑΛΙΑΝΗΣ, Λ/ΓΟΣ ΤΣΑΚΩΝΑΣ, ΑΝΘ/ΓΟΙ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ, ΙΩΑΝΝΟΥ, ΓΕΡΟΚΟΤΣΗΣ. ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΟΜΕΝ ΕΙΣ Ν.ΣΤΟΥΜΠΟΥ. Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΠΟΛΥ ΣΤΕΝΟΧΩΡΗΜΕΝΟΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΓΩΓΗΝ ΤΩΝ ΕΑΜΙΤΩΝ. ΟΙ ΕΑΜΙΤΑΙ Ν. ΑΡΤΑΣ ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΧΕΣΙΝ ΤΩΝ ΔΕΝ ΕΜΦΑΝΙΣΘΗΣΑΝ ΠΟΥΘΕΝΑ._
22-12-42
ΕΙΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΙΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΑΜΙΤΩΝ Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΕΚΑΜΕ ΔΡΙΜΥΤΑΤΗΝ ΕΠΙΠΛΗΞΙΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΑΣΙΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΩΓΗΝ ΠΟΥ ΕΔΕΙΞΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗΝ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΣΤΟΝ ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΕΛΑ. ΜΕΤΑ ΕΓΙΝΕ ΔΙΑΝΟΜΗ ΦΥΣΙΓΓΙΩΝ. ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΥΣΣΙΤΙΟΝ ΤΗΝ 16,30΄ ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΠΛΗΝ ΤΩΝ ΕΑΜΙΤΩΝ ΠΡΟΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΝ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ ΕΙΣ ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗΝ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΚΤΥΠΗΣΩΜΕΝ. ΤΗΝ 18,30΄ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΑ ΚΑΛΥΒΙΑ ΠΑΠΑΔΙΑΣ.ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΝ ΟΤΙ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΣΥΜΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣ ΑΡΤΑΝ. ΕΚΛΙΠΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΥΡΙΖΟΜΕΝ ΕΙΣ ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΕΙΤΟ ΟΤΙ ΗΤΟ ΙΤΑΛΟΦΙΛΟΣ._
Στη φωτογραφία “Μία ομάς ανταρτών του Ζέρβα πριν τη μάχη”. (Πηγή : Αφιέρωμα στο Προσωπικό Ημερολόγιο του Άγγλου Αντιστρατήγου Ρόναλντ Σκόμπη του Χένρυ Μολ που δημοσιεύτηκε σε παλιά εφημερίδα)
“……Στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1942 πήγα με άδεια στο χωριό μου, το Μεσόπυργο της Άρτας, να δω τη μάνα μου και τις αδελφές μου κι εκεί έμαθα ότι στο διπλανό χωριό, στη Μεγαλόχαρη είχε έλθει ένας στρατηγός με το σκοπό να συγκροτήσει αντάρτικα σώματα για να πολεμήσει τους κατακτητές. Δεν έχασα καιρό. Έφυγα αμέσως για τη Μεγαλόχαρη και ρωτώντας έμαθα ότι επρόκειτο για το Συνταγματάρχη Ναπολέοντα Ζέρβα από την Άρτα ο οποίος είχε εγκατασταθεί στο σπίτι του Γρηγόρη Κοσσυβάκη……..Πριν πάω να παρουσιαστώ στο Ζέρβα, θεώρησα σκόπιμο πρώτα να πάω από το σπίτι του Παπασπύρου Ζαφείρη. Τον Παπασπύρο τον είχα γαμπρό από πρώτη ξαδέρφη. Ο παπάς με πληροφόρησε ότι δεν είχε πάει κι ο ίδιος να γνωρίσει τον Στρατηγό και θα πηγαίναμε μαζί.
Πήγαμε στο Στρατηγό που μας δέχτηκε με ενθουσιασμό. Πρώτα ρώτησε τον Παπασπύρο τί οικογένεια είχε κι εκείνος του απάντησε ότι είχε 5 παιδιά. Στη συνέχεια ρώτησε κι εμένα και του απάντησα ότι είμαι ελεύθερος, ότι έχω μάνα κι αδελφή ελεύθερη, ότι είμαι δημόσιος υπάλληλος και υπηρετώ στην Τεχνική Διεύθυνση Τηλεγραφικών και Τηλεφωνικών Γραμμών Ιωαννίνων.
“Εσύ παπά μου έχεις μεγάλη φαμελιά και δεν αδειάζεις να ασχοληθείς με τον αγώνα κι από σένα θέλουμε μόνο την ευχή σου”.
Κι ο παπάς – “Καλή είναι η ευχή μου, Στρατηγέ μου, αλλά καλύτερο είναι το ντουφέκι μου”. Πράγματι, όπως αποδείχτηκε το ντουφέκι του ήταν καλύτερο από την ευχή του.
“Παπά μου έχουμε ανάγκη από καλαμπόκι, να βρεις ανθρώπους να πάνε στο Μουζάκι να φέρουν καλαμπόκι”.
“Στρατηγέ μου, ο λύκος έχει το σβέρκο χοντρό γιατί κάνει τη δουλειά μόνος του. Θα πάω μόνος μου στο Μουζάκι για καλαμπόκι”.
Γέλασε ο Στρατηγός από την πετυχημένη ρήση του παπά. Πήγε ο παπάς στο Μουζάκι κι έφερε έξι φορτώματα καλαμπόκι. Άργησε να γυρίσει γιατί και στο πάημα και στο γύρισμα έκανε στους κατοίκους και την σχετική προπαγάνδα και μύησε πολλούς ανθρώπους στην Οργάνωση. Τελικά ο Παπασπύρος αναδείχτηκε το πρωτοπαλίκαρο του Ζέρβα. Μόνο με τον υπασπιστή του Ζέρβα, τον Μιχάλη Μυριδάκη, δεν τα πήγαινε καλά γιατί ο παπάς μόνο από το Ζέρβα έπαιρνε διαταγές και από κανέναν άλλο. Απ’ ότι θυμάμαι, ήταν αρχές Σεπτεμβρίου όταν επισκεφτήκαμε το Στρατηγό και αφού μας όρκισε επί του Ιερού Ευαγγελίου, μας πληροφόρησε ότι, όταν μας χρειαστεί θα μας ειδοποιούσε, οπότε και αναχωρήσαμε για τα σπίτια μας. (Σύμφωνα με τον γιό του Παπασπύρου Χρυσόστομο Ζαφείρη, Μητροπολίτη Περιστερίου, η πρώτη συνάντηση του Παπασπύρου με τον Ζέρβα έγινε στο Περτούλι, όπου διημείφθη και ο παραπάνω διάλογος)
Παραβιάζοντας την άδειά μου παρέμεινα στο χωριό μου και έλαβα μέρος στη μάχη του Γαβρόγου κατά των Ιταλών το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου 1942 καθώς και το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου κοντά στον Ανθυπολοχαγό Παπαχρήστο. Άλλοι Ιταλοί μας επετέθηκαν από Καλεντίνη – Ρετσιανά και άλλοι από Κομπότι – Κλειδί. Οι Ιταλοί που μας επετέθηκαν από το Κλειδί έπαθαν μεγάλη ζημιά και υποχώρησαν ατάκτως προς Αλαμουρέ. Εκείνοι που έρχονταν από τα Ρετσιανά έφτασαν ανενόχλητοι στη Μεγαλόχαρη κι έκαψαν τα σπίτια (αρχοντόσπιτα) του Καπετάν Γρηγόρη Κοσσυβάκη και του γαμπρού του από αδελφή Ηλία Παπαχρήστου………..
Εκείνη την εποχή ο Παπασπύρος Ζαφείρης έλειπε στο Μουζάκι για καλαμπόκι. Μόλις γύρισε με τους άντρες του και του είπε ο Στρατηγός το πάθημα των Ιταλών στο Κλειδί κι ότι υπεχώρησαν ατάκτως προς την περιοχή του Αλαμουρέ, έδεσε το ράσο στο ζωνάρι ο παπάς και πήρε τον κατήφορο με τα παλληκάρια του να πάει να βρει τους Ιταλούς….Οι Ιταλοί στο Αλαμουρέ άναψαν φωτιές γιατί έκανε κρύο. Αυτό διευκόλυνε τον παπά. Τους πλησίασε αθόρυβα και τους άρχισε στο τουφεκίδι. Οι Ιταλοί τα έχασαν και πυροβολούσαν προς πάσα κατεύθυνση. Βρήκε ευκαιρία ο παπάς και πέρα από τη ζημιά που τους έκανε, τους πήρε τρία μουλάρια και ένα οπλοπολυβόλο και γύρισε στο Γάβρογο και γελούσαν και τα γένια του…..(Πηγή : 1. ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ, Γεώργιος Ι. Παππάς, Αθήνα, 2001, 2. Ο ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΑΣ – ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΣ ΖΑΦΕΙΡΗΣ, Επισκόπου Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου Περιστερίου, Αθήνα, 2018)
Στη φωτογραφία ο Παπασπύρος Ζαφείρης (Πηγή : Ο ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΑΣ – ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΣ ΖΑΦΕΙΡΗΣ, Επισκόπου Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου Περιστερίου, Αθήνα, 2018)
Οι βουνιές, ή σβουνιές, είναι οι κοπριές της αγελάδας. Για τους ανθρώπους που ζούσαν επί αιώνες μαζί με τα ζώα τους στα χωράφια τους, οι σβουνιές ήταν ένα πολύτιμο υποπροϊόν της κτηνοτροφίας με πολλές χρήσεις. Είναι γνωστό ότι οι στεγνές σβουνιές σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπου δεν υπάρχουν ξύλα, χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη.
Ο Ηλίας Πετρόπουλος [Το Ταντούρι και το Μαγκάλι, Νεφέλη, 1994, σελ. 24 κ.ε.] γράφει: «Οι νέοι μας ίσως ν’ αντιμετωπίζουν τη σβουνιά σαν βρομερή και περιφρονητέα καύσιμη ύλη. Πρόκειται για λάθος. Ως γνωστόν, στην κάφτρα του τσιγάρου αναπτύσσεται θερμοκρασία 700-800 βαθμών Κελσίου. Άλλωστε, η κινέζικη κουζίνα βασίζεται στο μικρό θερμαντικό επίκεντρο –γι’ αυτό η κινέζικη κατσαρόλα (σσ. γουόκ) έχει σχήμα κώνου. Με μια σβουνιά ο κινέζος έψηνε το φαγητό του μέσα σε 3-10 λεπτά της ώρας. Οι σβουνιές είχαν τόση θερμαντική δύναμη που τις χρησιμοποιούσαν ακόμη και οι σιδεράδες. Ο γλύπτης Φιλόλαος μου αφηγήθηκε πως κοκκίνιζαν με αναμμένες σβουνιές τα σιδερένια στεφάνια των τροχών……… Για να είναι οι σβουνιές χρησιμοποιήσιμες σαν καύσιμη ύλη έπρεπε να είναι εντελώς ξερές. Η επί τούτω μέθοδος ήτο πανάρχαιη: χούφτωναν τις σβουνιές από χάμω και τις σφενδόνιζαν στον τοίχο του σπιτιού, όπου έμεναν κολλημένες ώσπου να ξεραθούν απ’ τον ήλιο. Μετά ξεκολλάγανε τις στεγνές σβουνιές και τις ντανιάζανε για τον χειμώνα».
Συνήθως οι άνθρωποι μάζευαν την κοπριά αγελάδας και την ανακάτευαν με άχυρα και ίσως με λίγο νερό μέχρι να γίνει κάπως εύπλαστη. Μετά την έκαναν στρόγγυλα κομμάτια όπως μία μεγάλη πιατέλα 3-5 πόντους ύψος και τα κολλούσαν σε τοίχους. Επίσης τα έβαζαν σε σκεπές από τσίγκο για να ξεραθούν. Αυτό το έλεγαν “σβουνιές”. Αρκετοί πήγαιναν σε σημεία που μαζεύοντας πολλές αγελάδες (σταλός) και μάζευαν έτοιμες “σβουνιές” οι οποίες επειδή ήταν σε μικρά κομμάτια ή σπασμένες, που τις έλεγαν “τρίματα”. Το υπόλοιπο της κοπριάς που έμενε το έριχναν στον κήπο ή στο χωράφι και έτσι αν και αγράμματος ο κόσμος τότε υπηρετούσε την ανακύκλωση και την οικολογία.
Στη φωτογραφία του Π. Βοκοτόπουλου από τον Αύγουστο του 1967 “Καλαρρύτες. Βουνιές ξεραίνονται στον ήλιο για να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμη ύλη” (Πηγή :Λεύκωμα ΗΠΕΙΡΟΣ, Θεσσαλονίκη, 2011)
1938 – 39 : Οικογένεια Κων/νου Γρ. Μπανιά και Ολυμπιάδας Ζωγράφου από τους Μελισσουργούς. Από αριστερά τα πέντε από τα 7 παιδιά τους Γρηγόρης, Βασίλης, Δημήτρης, Βασιλική (έπεσε στο Ύψωμα Γκόλιο – Κάμενικ τον Μάη του ’48) και Αλεξάνδρα (πολιτική πρόσφυγας). Λείπουν ο μεγαλύτερος γιός, ο Χρήστος (πατέρας του συνεργάτη μας Κων/νου Μπανιά) και ο Αποστόλης. (Φωτο & σχόλιο Κ. Μπανιάς)
