Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

Στο βιβλίο του Ν.Γ.Κοσσυβάκη «Η Τρίτη Αλήθεια» (2001) διαβάζουμε : «Το βράδυ (Γενάρης του ’43) έμεινα στου Δ. Τρίμπου, μεγάλου κτηνοτρόφου και παράγοντα της Σκουληκαριάς.  Εδώ έμαθα πως σχημάτισαν αντάρτικη ομάδα με την επωνυμία «Καραϊσκάκης» υπό τας διαταγάς του Λάζαρου Τρίμπου». Ο Λάζαρος Δ. Τρίμπος, αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, γεννήθηκε το 1917 στη Σκουληκαριά. Σύμφωνα με τα γραφόμενα του Ν. Ντασκαγιάννη (2009) ο Λ. Τρίμπος τον Ιούλιο του 1942 οργάνωσε την πρώτη ομάδα «Καραϊσκάκηδων» ανταρτών με παλληκάρια από τη Σκουληκαριά, το Κλειδί, το Βελετζικό, τη Φλωριάδα, το Κομπότι και άλλες περιοχές. Τα αρμάτωσε με όπλα που του παρέδωσε κρυφά ο εισαγγελέας Άρτης Καπετανάκης, τα οποία ανήκαν σε ληστές της περιοχής. Ορκίστηκαν στο Ιερό Ευαγγέλιο του Μοναστηριού όπου γεννήθηκε ο Γ. Καραϊσκάκης από τον ιερέα της Σκουληκαριάς Παπα-Γιάννη Λαμπράκη, συνεχίζοντας την πλούσια επαναστατική δράση των προγόνων τους.  Ωστόσο πιο κάτω στο βιβλίο του ο Ν. Κοσσυβάκης γράφει : «Το Τάγμα «Καραϊσκάκη» άρχισε να συγκροτείται έπειτα από έφιππη περιοδεία του Πατέρα μου (Γρηγόρη Κοσσυβάκη)  και του καπετάν Κόζιακα (Θωμά Πάλλα), σε όλα τα χωριά της περιφέρειας. Οι πρώτοι εθελοντές ήσαν περίπου 100 και απετέλεσαν τον πυρήνα της οργάνωσης του τάγματος. Αλλά, χρειάζονται κι άλλοι και ο «δαιμόνιος» Κόζιακας εφάρμοσε ένα πρωτότυπο σύστημα στρατολογίας….. Σε κάθε χωριό, έκανε συγκέντρωση των κατοίκων και έβαλε επιτροπές… γυναικών(!!!)  που διάλεγαν έναν άντρα 20-25 ετών από κάθε οικογένεια.  Έτσι, οι άντρες  κάθε οικογένειας φιλοτιμούμενοι, κατατάχτηκαν στο Τάγμα «Καραϊσκάκη»…. Μέσα στον Ιούνιο – Ιούλιο, το «Σώμα», όπως ελέγετο στην αρχή, είχε περίπου 500 άνδρες. Έδρα του έγινε η Άνω Καλεντίνη, με καπετάνιο τον γέρο πατέρα μου  (ήταν ήδη τότε, 70 ετών…), στρατιωτικό τον Γεράσιμο Μαλτέζο (Τζουμερκιώτη) και πολιτικό τον Αλέκο Κουτσούκαλη (στέλεχος του ΚΚΕ)». Την ίδια τακτική εφάρμοσε ο Κόζιακας και στα κάτω χωριά του κάμπου της Άρτας, όπου δημιούργησε το «Σώμα Σκουφά»….». Μετά τον Γρ. Κοσσυβάκη ανέλαβε το απόσπασμα «Καραϊσκάκη» ο Γεράσιμος Μαλτέζος και το οργάνωσε σε αξιόμαχο τάγμα και Σύνταγμα (3/40). Στο βιβλίο του ο Γ. Μαλτέζος  (1987) γράφει : «Η στρατολογία των αποσπασμάτων Καραϊσκάκη και Σκουφά έγινε με ιδιόμορφο τρόπο με τις Επιτροπές γερόντων των χωριών….» και «Η πλειοψηφία των ανταρτών των αποσπασμάτων Σκουφά και Καραϊσκάκη κατατάχτηκε εθελοντικά….». (Πηγές : 1. Η ΤΡΙΤΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Ν. Γ. Κοσσυβάκης, Αθήνα, 2001, 2. ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗΣ, Ν.Ντασκαγιάννης, Αθήνα, 2009 και 3. Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ., Γ. Μαλτέζος, Βόλος, 1987)

Στη φωτογραφία “Αγωνιστές του «τάγματος Καραϊσκάκη» 11, 3/40 του ΕΛΑΣ στην Άνω Πέτρα το 1944”. Από αριστερά προς τα δεξιά. Όρθιοι πρώτη σειρά: Γιάννης Κοσυφάκης, Μεγαλόχαρη Άρτης, Αλέκος Κουτσούκαλης, Ελάτη (Σεκλίστα) Άρτης, Γιώργος Πανής, Δημαργιό Άρτης, Χάρης Παπαγιάννης, Πλατανούσα Άρτης, Γιώργος Σουμελίδης, Θεσσαλονίκη, Δημήτρης Κονδώρος, (Έκτορας), Δερβίζιανα Λάκκας – Σουλίου, Γεράσιμος Μαλτέζος (Τζουμερκιώτης), Άνω Πέτρα Άρτης, Γιώργος Νικολάου (Νώντας), Γιάννενα, Χριστόφορος Τσιούρης, Πέτρα Άρτης. Ανάμεσα στους Χάρη Παπαγιάννη και Γ. Σουμελίση ο Βαγγέλης Γκαρτζονίκος, Γιάννενα, ανάμεσα στο Γ. Σουμελίδη και Δ. Κονδώρο ο Κώστας Λιούκας (Μυγδαλιάς), Θεοδώριανα Άρτης.

Καθιστοί Α’ σειρά: Αρχιμήδης Φλώρος (Μήδης), Κτιστάδες Άρτης, Γιώργος Παπαδάς (Νησιώτης), Κυψέλη (Χόσεψη) Άρτης, Κώστας Ντάλας, Πιστιανά Άρτης, Γιάννης Φωτινιάτης (Φωτονιάτας?) (Περάνθης) Άρτα. (Πηγή : Περιοδικό “Εθνική Αντίσταση”, έκτακτη έκδοση, Συλλογή 45, Μάης 1985)

Σύμφωνα με τις σημειώσεις που μας εμπιστεύθηκε ο καθηγητής Ηλίας Μπάκος, ο Ν. Ζέρβας εκδιωχθείς από το Βάλτο, προσπάθησε αρχικά να στήσει το αρχηγείο του στη Σκουληκαριά. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από την έκθεση του οπλαρχηγού του Ε.Δ.Ε.Σ. του Συντάγματος Ξηροβουνίου Αλέξανδρου Παπαδόπουλου που δημοσιεύσαμε στις 30/3/2022 όπου καταγράφεται το εξής:  «Εμφανισθέντος του κινήματος του στρατηγού Ζέρβα, τον Νοέμβριον του 1942 εις Σκουληκαριάν Άρτης, μετέβην εις Άρταν, ίνα επιτύχω μετ’ αυτού επαφήν, την οποίαν δυστυχώς δεν κατώρθωσα. Την 22αν Δεκεμβρίου 1942, παραλαβών μεθ’ εαυτού και τον εξάδελφόν μου Παππά Γρηγόριον εκ Γοργομύλου, ανεχώρησα προς Τζουμέρκα, διά συνάντησιν μετά του στρατηγού Ζέρβα. Μετά τριήμερον πορείαν συνήντησα τούτον εις Μεγαλόχαρην ‘Αρτης (Αχελώος).

Γράφει λοιπόν ο Ηλίας Μπάκος: «Ο Ν. Ζέρβας αρχικά εγκατέστησε το αρχηγείο του στη Σκουληκαριά στο σπίτι του δασκάλου Κώτσιου Στούμπου. Η παρουσία του ως αρχηγού της Εθνικής Αντιστάσεως αιφνιδίασε τους «Καραϊσκάκηδες» και μερικούς άλλους και προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις. (Να σημειώσουμε εδώ ότι σύμφωνα με τα λεγόμενα του καθηγητή Ηλία Μπάκου, οι Καραϊσκάκηδες, 138 άτομα τότε από Άνω και Κάτω Ραδοβύζια , ήταν μάλλον αριστεροί, ο Μήτσιο Τρίμπος ήταν βασιλικός και ο Κώτσιο Στούμπος βενιζελικός).   Εν μέσω αυτών ευρέθη ο Μήτσιος Τρίμπος, ο οποίος επήρε πρωτοβουλία συμφιλιώσεως. Μετέβη στην οικία του Κώτσιου Στούμπου για να διαπραγματευτεί το θέμα με τον Ν. Ζέρβα ακολουθούμενος από ομάδα αντιδραστικών, αποφασισμένων για όλα. Ο Ζέρβας αντέδρασε αποφασιστικά κατά του Μήτσιου Τρίμπου, ευτυχώς όμως απεφεύχθη το μοιραίο με παρέμβαση του αδελφού του Ζέρβα και στη συνέχεια ο Δημήτριος – Μήτσιο Τρίμπος, ως άλλος  Νέστωρ καθησύχασε προς στιγμήν την δολοφονική ομάδα κατά του Ζέρβα και απεφεύχθη η αιματοχυσία στο χωριό, χάρη του σώφρονος Μήτσιου Τρίμπου.

Το γεγονός αυτό υποχρέωσε τον Ν. Ζέρβα να μεταφέρει το αρχηγείο του στην Μεγαλόχαρη στην οικία του Γρ. Κοσυβάκη. Και πάλιν οι αντιδρώντες έστησαν ενέδρα με χειροβομβίδες στον Άη-Λιά, στο δρόμο που θα περνούσε ο Ζέρβας με την ομάδα του. Αλλά ο Μήτσιο -Τρίμπος, γνώστης των δολοφονικών προθέσεων των αντιδρώντων,  έδωσε συνοδηγό στον Ν. Ζέρβα τον γιό του Λάζαρο Τρίμπο, αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού και ηγετικό μέλος των «Καραισκάκηδων», με τη βεβαιότητα ότι κανείς δεν ήθελε τον θάνατο του Ζέρβα μετά του Λαζάρου Τρίμπου. Όταν έφτασε η πομπή στον Άη-Λιά ο Ζέρβας διαμαρτυρήθηκε με αυστηρό τρόπο στο Λάζαρο για την παρουσία του. Ο Λάζαρος σήκωσε το κεφάλι του  προς τον καβαλάρη Ζέρβα και ακριβώς πάνω από τα κεφάλια τους είδε σκαρφαλωμένο στον έλατο τον επίδοξο δολοφόνο με τις χειροβομβίδες στο χέρι και με ύφος απολογητικό λέγει στο Ζέρβα : «Αρχηγέ να γιατί είμαι εδώ», και έδειξε με το χέρι του τον άνθρωπο που θα προσπαθούσε  να τον δολοφονήσει.  Με την τολμηρή αυτή παρέμβαση και πρόληψη του Μήτσιου Τρίμπου απεφεύχθη και η δεύτερη πράξη – σχέδιο δολοφονίας του Ν. Ζέρβα και ιδρυτού του Ε.Δ.Ε.Σ.»(Πηγή : Θύμησες Ηλία Μπάκου από τις προσωπικές του σημειώσεις, όπως τις διηγούνταν οι πρωταγωνιστές των γεγονότων στη Σκουληκαριά, και όπως καταγράφηκαν στο βιβλίο του ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΜΗΤΣΙΟΥ ΤΡΙΜΠΟΥ, Η. Μπάκος, Αθήνα, 2021)

Στη φωτογραφία “Ο Λάζαρος Τρίμπος”, που ξεκίνησε τ’ αντάρτικο «απ’ τη βρύση τη βακούφικη» κι’ όρκισε τα παλληκάρια του, ως «Καραισκάκηδες» αντάρτες, στο Μοναστήρι της Σκουληκαριάς. Με το τμήμα του πήρε μέρος σε πολλές μάχες, όπου διακρίθηκε πολεμώντας όρθιος κατά των κατακτητών. Έπεσε ηρωικά στη Μάχη της Μενίνας Θεσπρωτίας κατά των Γερμανών στις 17 Αυγούστου 1944. (Φωτο & κείμενο από το βιβλίο του Ν. Ντασκαγιάννη ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗΣ, Αθήνα, 2009)