———————— “Ο οπλαρχηγός Σπύρος Κολονίκης ή Καραμπίνας γεννήθηκε το 1888 στο Κλειδί Άρτης. Έλαβε μέρος εθελοντικώς εις τον Βορειοηπειρωτικόν αγώνα ως και στους Βαλκανικούς πολέμους. Μετά την κατάληψη της χώρας υπό των Ιταλογερμανών είχε συλλάβει με την επαναστατική προαίσθηση, που η φύσις των επροίκισε, σχέδιο προετοιμασίας για τον αγώνα εναντίον του κατακτητού. Επιδόθηκε προς τούτο εις την περισυλλογήν όπλων και πυρομαχικών είτε αγοράζοντάς τα (πωλώντας ζώα του, που για την πράξη του αυτή τον εχλεύαζαν οι χωριανοί του) είτε με κλοπή εκ των πρώην αποθηκών του ελληνικού στρατού που αφρουρούντο από Ιταλούς. Στην προσπάθειά του αυτή είχε βοηθούς τους αδελφούς του Κωσταντίνον, Δημήτριον και Νικόλαον. Εις μίαν διαρπαγήν πυρομαχικών και όπλων τον μήνα Ιούλιον 1942 από αποθήκην της περιοχής Λιμήνης Άρτης για να μη γίνει παραίτιος αντιποίνων εις βάρος αθώων κατοίκων της περιοχής, παρέδωκε ο Καραμπίνας στον κοινοτάρχη Λιμήνης Ιωάννην Χαλμαντζήν επιστολή, που απευθυνόταν στην Ιταλική διοίκηση και εγνωστοποίει ότι αυτός με τους αδελφούς του ελεηλάτησε την αποθήκη με τα πυρομαχικά και όπλα. Επικηρύσσεται για την πράξη του αυτή ο Σπύρος Καραμπίνας από τους Ιταλούς με το χρηματικό ποσόν των 500.000 δραχμών. Ο διορατικός και γενναίος οπλαρχηγός, όταν είχε επικηρυχθεί, είχε συγκεντρώσει 19 όπλα μάλιγχερ και μάουζερ, 38.000 φυσίγγια και 450 χειροβομβίδες. Είχε πλέον αρκετό πολεμικό υλικό για τον εξοπλισμό της πρώτης ομάδας του, που την αποτελούσαν τα 3 αδέλφια του και 5 άλλοι συγχωριανοί του και ήτο έτοιμος και αποφασισμένος να εμπλακή με την πρώτη ευκαιρία σε ένοπλη σύγκρουση με τους Ιταλούς κατακτητάς….”(Πηγή : Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΣ Ε.Ο.Ε.Α. – Ε.Δ.Ε.Σ. 1941-1944 ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΗΣ, Στέφανου Β. Παππά, 1970)
Στη φωτογραφία, από το ίδιο βιβλίο, ο οπλαρχηγός Σπύρος Καραμπίνας
———————– Ο Σεραφείμ Βυζάντιος αναφέρει λεπτομέρειες που αφορούν την επίσκεψη του Σουλτάνου Βαγιαζήτ στην Μονή: “Περί τας αρχάς της 16ης εκατονταετηρίδος (πιθανότατα το 1492) ως λέγεται, περιελθών της Παλαιάν Ηπείρου, αφιχθής δε και εις Άρταν, άγνωστος και υπό το σχήμα Δερβίσου, ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Β΄ μετά του πρωθυπουργού του, διανυκτερεύσας μετά της δεούσης περιποιήσεως εις την Μονήν Κάτω Παναγιάς, απέδωκε προς τον τότε Ηγούμενο, μετακαλεσάμενος εις την Κωνσταντινούπολιν προς ανταμοιβήν των δεξιώσεων και περιποιήσεων, αυτοκρατορικόν Υψηλόν Διάταγμα δια πάν ό,τι ο ηγούμενος απήτησε, καθάπερ και τον Ναόν (της Παρηγορητίσσης) και τα κτήματα αυτού. Έκτοτε ούν ευρίσκεται εις τας χείρας των Ορθοδόξων, ιερουργούμενος και θεωρούμενος ως Μετόχιον της Κάτω Παναγιάς……..” Περαιτέρω αναφέρει :”Ταύτην την Μονήν, ως προειρήκαμεν, επεσκέφθη μεταμφιεσμένος ο Σουλτάν Βαγιαζήτ ο Β΄, όστις εν τω αναχωρείν αφήκεν υπό το προσκεφάλαιον αυτού ικανήν ποσότητα χρυσών νομισμάτων, αλλ’ ο τότε Καθηγούμενος, ευρών τούτα και νομίσας ότι ελησμονήθησαν, έσπευσε δρομαίως ίνα προφθάση αυτόν, όπερ και επέτυχεν, απαντήσας γαρ αυτόν τρείς ώρας μακράν της Άρτης, βορειοδυτικώς, εις το ευγενές, πιστόν και ενάρετον του ήθος αυτού, ευμενώς προσέφερε ταύτα εις βοήθειαν της Μονής προσβεβαιώσας και επικυρώσας, εις Κων/πολιν μετά μικρόν μετακαλεσάμενος τον ηγούμενον, δι Αυτοκρατορικού Διατάγματος, την προ αιώνων διακατοχήν των κτημάτων και την αμέσως μετάβασιν εις την Κυριότητα αυτής πάντα τα εξ αυτής αφαιρεθέντα, προσέτι και Διάταγμα δέδωκεν ινα η Μονή ορίζη κώμας και χώρας, μέχρι και αυτού του λιμένος της Σαλαχώρας¨. (Σεραφείμ Βυζάντιος ΔΟΚΙΜΙΟΝ ΠΕΡΙ ΑΡΤΗΣ -ΠΡΕΒΕΖΗΣ, Αθήναι, 1884)
Φωτογραφία του John Winder με τίτλο ” View past the Xenia Hotel inside the castle walls to the Archthos River, Arta, Greece September 1973″
————–
Μια ακόμη πανοραμική φωτογραφία της δεκαετίας του ’70, μέσα από τα τείχη του κάστρου της Άρτας. Σε πρώτο πλάνο η οικία Βαδιβούλη, όπου κάποιοι άνθρωποι διακρίνονται να χορεύουν και στο βάθος ο ποταμός Άραχθος. (Η φωτογραφία είναι του Γιάννη Νίκα)
Στιγμιότυπο από την Λιτανεία της Αγίας Θεοδώρας στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Η πομπή επιστρέφει στον Ναό της Αγίας Θεοδώρας και βρίσκεται επί της Βασιλέως Πύρρου πριν ακριβώς στρίψει γαι την εκκλησία. Η φωτογραφία μας δίνει και μια εικόνα της Βασιλέως Πύρρου πριν τη διάνοιξή της. Το σπιτι με το μπαλκόνι δεξιά ανήκε στους Γεώργιο και Κλειώ Νίκα. Ήταν ένα καταπληκτικό σπίτι με καμάρες στην είσοδο, υπέροχη κρεβάτα κλειστή και καταπληκτικό κήπο με λεμονιές ,πορτοκαλιές,μανταρινιές και στη μεση ενα πετροκτιστο πηγάδι με υπέροχο μαγγάνι. Με την διανοιξη του δρόμου το 1965 το σπίτι γκρεμίστηκε και κατασκευάστηκε η νέα οικοδομή! (Φωτο από αρχείο Τάκη Ζαρκαλή)
———————– “Δεν πέρασαν παρά μονάχα δυο μήνες από την απελευθέρωση της Άρτας (24 Ιουνίου 1881) κι έκανε την εμφάνισή της η πρώτη αρτινή εφημερίδα με τίτλο «ΑΡΤΑ», ακριβώς στις 5 Σεπτεμβρίου 1881. Συντάκτης της και υπεύθυνος κάποιος Ιάκωβος Κάος. Ποιός ήταν ο Ιάκωβος Κάος; Μάλλον δεν ήταν αρτινός γιατί δεν περιλαμβάνεται το όνομά του στον κατάλογο των Αρτινών που ορκίστηκαν σαν Έλληνες πολίτες μετά την απελευθέρωση, ούτε κανένας άλλος με το ίδιο επώνυμο βρίσκεται στους καταλόγους. Το πιο πιθανό είναι να τον έφερε στην Άρτα ο Κωσταντίνος Καραπάνος απ’ τα νησιά για να εκδώσει φιλοκαραπανική εφημερίδα. Τότε ο Καραπάνος είχε τσιφλίκι του ολόκληρη σχεδόν την περιοχή της Άρτας, μέχρι τα τελευταία χωριά των Τζουμέρκων. Αντιμετώπιζε όμως, αμέσως μετά την απελευθέρωση, μαχητική αγροτική εξέγερση (Γλυκόριζο, Βουργαρέλι, Κομπότι, Πέτα), που ήταν η πρώτη αγροτική εξέγερση στο νεοελληνικό κράτος. Πανίσχυρος οικονομικός παράγοντας ο Καραπάνος, οργάνωσε την άμυνά του με δικηγόρο τον Δημ. Μυλωνά, διευθυντή του πολιτικού του γραφείου τον Ευάγγ. Χέλμη και εκδότη εφημερίδας τον Ιακ. Κάο. Η εφημερίδα εκδόθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1881 και έβγαλε συνολικά 78 φύλλα. Άγνωστο για ποιο λόγο, ίσως κάποια διαφωνία του Κάου με τον Καραπάνο, η έκδοση της Άρτας σταμάτησε στις 14. 5. 1884. Την ύλη της πρώτης αρτινής εφημερίδας αποτελούσαν ένα κύριο άρθρο, ειδήσεις από την υπόλοιπη τουρκοκρατούμενη Ήπειρο και διάφορα κοινωνικά και αστυνομικά συμβάντα στην Άρτα όπως αφίξεις, αναχωρήσεις, διορισμοί, μεταθέσεις, τραυματισμοί, λαθρεμπόρια, ληστείες κτλ. Μπορεί δε κάποιος να δει και όλη την εξέλιξη του αγροτικού ζητήματος στην περιοχή της Άρτας.(Πηγή : Άρθρο του Γιάννη Τσούτσινου στην εφημερίδα ΕΡΙΒΩΛΟΣ, τχ. 2, 1988)
Σήμερα θα δημοσιεύσουμε και τις τέσσερις σελίδες της πρώτης εφημερίδας της πόλης με έναν μικρό σχολιασμό ώστε να δοθεί σε όλους όσους επιθυμούν η δυνατότητα να την διαβάσουν. Σε προσεχείς δημοσιεύσεις θα επανερχόμαστε δημοσιεύοντας και σχολιάζοντας διάφορα γεγονότα που καταγράφονται στην εφημερίδα καθώς πιστεύουμε ότι η πρώτη αυτή εφημερίδα αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των Αρτινών μετά την απελευθέρωσή τους από τους Τούρκους. Θα θέλαμε δε να ευχαριστήσουμε θερμά τον κύριο Τάκη Ζαρκαλή που έθεσε στη διάθεσή μας το αρχείο του.
Στην φωτογραφία η πρώτη σελίδα του πρώτου φύλλου της εφημερίδας που φιλοξενεί το κύριο άρθρο, όπου ο συντάκτης αναφέρεται κυρίως στους στόχους της εφημερίδας και τον τρόπο που θα συμβάλλει η εφημερίδα για να προάγει την στήριξη της περιφερειακής αυτής πόλης που μόλις απελευθερώθηκε από τον Τουρκικό ζυγό.
———————- Στη δεύτερη σελίδα του πρώτου φύλλου της εφημερίδας κυριαρχούν οι ειδήσεις από την Πρέβεζα και τα Γιάννενα που βρίσκονταν ακόμη υπό τον τουρκικό ζυγό. Διαβάζουμε για την κατάληψη της Πούντας από τους Έλληνες και την σχετική ανταπόκριση από την Πρέβεζα καθώς και την αλληλογραφία της εφημερίδας από τα Γιάννενα σχετικά με το μίσος και τον φανατισμό των Τούρκων.
————————- Στη τρίτη σελίδα του πρώτου φύλλου της εφημερίδας συνεχίζεται η καταγραφή των ειδήσεων από την Τουρκοκρατούμενη ακόμη περιοχή πέραν του Αράχθου και γίνεται αναφορά στη ληστεία καθώς και τα προβλήματα που προέκυψαν σε είδη πρώτης ανάγκης εξ αιτίας του της απομόνωσης και του αποκλεισμού της περιοχής λόγω της νέας οροθετικής γραμμής. Επίσης διαβάζουμε ότι το νοσοκομείο της Άρτας άρχισε να λειτουργεί την 11 Ιουλίου σχεδόν αμέσως μετά την απελευθέρωση και δίνονται πληροφορίες για την νοσηλεία των στρατιωτών, όσους απεβίωσαν καθώς και πληροφορίες για το προσωπικό του νοσοκομείου. Στη στήλη με τα διάφορα κοινωνικά θέματα κυριαρχεί η είδηση για ένα έγκλημα στο χωριό Γραμμενίτσα που είναι στο τούρκικο, η πληροφορία για επιδημία ευλογίας καθώς και για την λιποταξία οθωμανών στρατιωτών προς την ελεύθερη περιοχή της Άρτας.
———————– Στην τελευταία σελίδα του πρώτου φύλλου της εφημερίδας καταγράφονται πληροφορίες σχετικά με – Την παράδοση του λήσταρχου Νταβέλη και των συναδέλφων του, – Την συμπεριφορά των Τούρκων προς τους ατυχείς κατοίκους πέραν του Αράχθου και τα φορολογικά προβλήματα που προέκυψαν κατά την μεταφορά των προϊόντων τους στην ελεύθερη περιοχή, και – Ένα σκανδαλοδέστατο και λυπηρό περιστατικό που έλαβε χώρα στην κεντρική πλατεία της πόλης την Πέμπτη, 3 Σεπτεμβρίου 1881.
Μια ακόμη φωτογραφία από τη Λιτανεία της Αγίας στην πόλη της Άρτας το 1938, του Σπύρου Μελετζή. Η λιτανεία βρίσκεται στην Πλατεία Κιλκίς στο τέλος της οδού Βασιλέως Πύρρου και μόλις πριν προχωρήσει στην οδό Σκουφά….
ΕΝΘΥΜΙΟΝ 1938
“Της τελουμένης εν Άρτη εορτής της Αγίας Θεοδώρας την 11ην Μαρτίου 1938 και καθ΄ην ώραν γίνεται η περιφορά των λειψάνων”. Η φωτογραφία είναι του Δ. Μητσιάνη από το αρχείο Γιώργου Μόρτη.
“Κάθε χρόνο την Κυριακή που ακολουθεί την Κυριακή των Αγίων Πάντων, η τοπική μας Εκκλησία εορτάζει την μνήμη της ανακομιδής των ιερών λειψάνων της Αγίας Θεοδώρας. Επειδή στα νεώτερα χρόνια πολλοί αμφισβητούσαν την ύπαρξη των λειψάνων της Αγίας και υποστήριζαν ότι αρπάχτηκαν από Ισπανούς – όπως έγινε και με πολλά ιερά λείψανα από τις σταυροφορίες και μετά -, ο τότε Μητροπολίτης Άρτης και λόγιος Ιεράρχης Σεραφείμ ο Βυζάντιος, έδωσε εντολή να ανοιχθεί ο τάφος της. Έτσι στις 20 Μαρτίου 1873, ημέρα Τρίτη και ώρα 1.30 πρωινή, αφού έψαλλαν την παράκληση της Αγίας, ιερός κλήρος, ευσεβής λαός, οι πρόκριτοι της Άρτας, οι επίτροποι του ναού, οι πρόξενοι της Ρωσίας και της Ελεύθερης Ελλάδας (η Άρτα ήταν ακόμη σκλαβωμένη στους Τούρκους), με επικεφαλής τον Αρχιμανδρίτη Στέφανο Κλεόμβροτο – λόγω αιφνίδιας αναχώρησης του Μητροπολίτου για το Οικουμενικό Πατριαρχείο – άνοιξαν τον τάφο. Αφού καθάρισαν το πάνω μέρος από διάφορα σκορπισμένα συντρίμματα πλακών και μαρμάρων, σήκωσαν την πλάκα του τάφου με δέος και φόβο Θεού και αντίκρυσαν στο βάθος τα ιερά λείψανα της Αγίας Θεοδώρας, πάνω στα οποία βρίσκονταν σάπια κομμάτια ξύλου, προφανώς του φερέτρου. Η κεφαλή της Αγίας ακουμπούσε πάνω σε ένα μεγάλο κεραμίδι – μοναστική συνήθεια – που δείχνει την αυστηρή ασκητική ζωή της και ταπείνωση. Με πολλή ευλάβεια ο Αρχιμανδρίτης Στέφανος μάζεψε τα ιερά λείψανα και τα τοποθέτησε μέσα στην παλαιά ξύλινη λάρνακα. Με υμνωδίες μεταφέρθηκαν μπροστά στην Ωραία Πύλη του ναού και συνέχισαν ολονύκτια αγρυπνία προς τιμήν της Αγίας. Την άλλη μέρα όλος ο λαός της Άρτας με κατάνυξη και ευλάβεια συνέρρευσε στο ναό για να προσκυνήσει τα άγια λείψανα και να πάρει τη χάρη και την ευλογία της Αγίας. Στις 24 Μαρτίου συντάχτηκε το «Πρωτόκολλον εκταφής των οστών της Αγίας Θεοδώρας»” (Πηγή : Η ΑΓΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ, Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Δ. Γιαννούλης, Άρτα, 1994)
Στις φωτογραφίες το Πρωτόκολλο Εκταφής των οστών της Αγίας Θεοδώρας, όπως δημοσιεύτηκε στο 4ο τεύχος του περιοδικού «ΣΚΟΥΦΑΣ» το 1956, στις σελίδες 165-168. Το κείμενο είναι αντίγραφο του Χρ. Φιλίππου από το πρωτότυπο που κατείχε ο γυμνασιάρχης Κων/νος Μόραλης
Άποψη από τα νότια του ναού της Αγίας Θεοδώρας, καθολικού της Μονής που ίδρυσε στα μέσα του 13ου αιώνα η σύζυγος του Δεσπότη της Άρτας Μιχαήλ Β’ Κομνηνού Δούκα. Στο πρώτο επίπεδο διακρίνεται το μόνο σωζόμενο ως τις μέρες μας τμήμα της στοάς του τέλους του 13ου ή των αρχών του 14ου αιώνα, που περιέβαλλε τη νότια , τη δυτική και τη βόρεια ολευρά του ναού. (Φωτο Α. Ζάχου, Σχόλιο Στ. Μαμαλούκου από το Λεύκωμα ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΖΑΧΟΥ 1915-1931, Μουσείο Μπενάκη, 2007)
“Η μαρμάρινη πλάκα της δυτικής πλευράς του τάφου της Αγίας Θεοδώρας”. (Φωτο Α. Ζάχου, Σχόλιο Στ. Μαμαλούκου από το Λεύκωμα ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΖΑΧΟΥ 1915-1931, Μουσείο Μπενάκη, 2007)
“Η λιτανεία της Αγίας Θεοδώρας στην Άρτα στις αρχές της δεκαετίας του 1920, την ώρα που διέρχεται την κεντρική οδό Νικ. Σκουφά”. (Η φωτογραφία είναι του Δ. Μητσιάνη, από το αρχείο Β. Μπανταλούκα, σε έκδοση του Ελπ. Ιντζέμπελη)
Σχετικά με τον εορτασμό της Αγίας, σημαντική είναι η «ενθύμηση» που υπάρχει στο παλαιό Μηνιαίο του Μαρτίου της Ιεράς Μονής Κάτω Παναγιάς : «Τη ια’ του Μαρτίου Μηνός εορτάζει η πόλις ημών Άρτα την Οσίαν Μητέρα ημών Θεοδώραν της εν Άρτη βασιλίσσης και κτίτωρ της ιεράς ταύτης Μονής οδού Βρύσεως (Κάτω Παναγίας Επιλεγομένης) ήτις ήγιρεν εκ βάθρων ο αήμνιστος αυτής σύζυγος Μιχαήκ Δούκας τε και Δεσπότης Ηπείρου τε Θετταλίας κατά τα μέσα της ιγ’ εκατονταετηρίδος, της οποίας ασματικήν ακολουθίαν εποίησεν ο εν Μοναχοίς Ιώβ ο μέλος την οποίαν ετησίως ψάλη η Αγία ημών Εκκλησία. 1868 Μαρτίου 11 Κατωπαναγίτης Κωστάντιος».
Στη φωτογραφία «Η λιτανεία της Αγίας Θεοδώρας υπό βροχήν στην οδό Σκουφά» την δεκαετία του 1920. Η φωτογραφία είναι συνέχεια της παραπάνω φωτογραφίας. Εικάζουμε ότι είναι στο σημείο πριν η πομπή φτάσει στην σημερινή κεντρική πλατεία, η οποία τότε δεν υπήρχε. (Φωτο από αρχείο Τάκη Ζαρκαλή)
Χρησιμοποιούμε cookies για την σωστή λειτουργία του ιστότοπου, καθώς και για βελτίωση των υπηρεσιών μας προς εσάς. Με τη χρήση αυτή της ιστοσελίδας, αποδέχεστε την Πολιτική Απορρήτου μας.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duration
Description
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.