Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

———————–
“Είναι γνωστό το καλό τσίπουρο που παράγεται στα ορεινά χωριά της Άρτας και της Ηπείρου γενικά. Τόσο η ποιότητα όσο και ο παραδοσιακός τρόπος παραγωγής του παραμένουν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου.
Το τσίπουρο βγαίνει από τα στέμφυλα, τις φλούδες δηλαδή των σταφυλιών. Το Νοέμβριο, αφού πρώτα ολοκληρωθεί η ζύμωση, τα στέμφυλα φορτώνονται σε «γαλίκες» (μεγάλα κοφίνια) και μεταφέρονται στα παραδοσιακά «καζαναριά», τα παραδοσιακά δηλαδή αποστακτήρια.
Τα καζαναριά κατασκευάζονται συνήθως κοντά σε ρεματιές για να γίνεται εκμετάλλευση του τρεχούμενου νερού. Οι περισσότεροι μερακλήδες τα κάνουν χτιστά με σκέπαστρο και πόρτα για να τα προφυλάξουν από την υγρασία και το αγιάζι της νύχτας, καθώς τα καζαναριά δουλεύουν σε εικοσιτετράωρη βάση. Οι πιο πολλοί φτιάχνουν απλώς μια εστία με δυο μεγάλες πέτρες ώστε να στηρίζεται το καζάνι κι ένα πρόχειρο στέγαστρο.
Τα καζαναριά βρίσκονται στις δόξες τους όλο το Νοέμβριο. Κόσμος πάει κι έρχεται, μεταφέροντας τα στέμφυλα και τα ξύλα για τη φωτιά. Το άρωμα του τσίπουρου διαποτίζει την ατμόσφαιρα κι όλο και κάποιοι ξεστρατίζουν κατά τα καζαναριά για να ….δοκιμάσουν. Οι νοικοκυραίοι τους καλοδέχονται, τους κερνάνε φρεσκοβγαλμένο τσίπουρο και ψημένα στη θράκα που βράζει το καζάνι, κάστανα, κι εκείνοι, αφού ευχηθούν «καλοξοδεμένο», κλείνουν με την παλάμη τους το ποτήρι και το χτυπάνε στο γόνατο για να δουν αν θα σχηματίσει «αλυσίδα» (το καλό το τσίπουρο όταν ανακινηθεί, βγάζει φυσαλίδες).
Τα καζαναριά είναι ίσως η τελευταία γραφική και αυθεντική νότα των χωριών μας που επιζεί ως τις μέρες μας….”
(Πηγή : Άρθρο του Η. Μάκου στην Ηπειρωτική Εταιρεία, τχ. 230-31, 1995)

Στη φωτογραφία του Β. Γκανιάτσα “Παραγωγή Τσίπουρου σε χωριό των Τζουμέρκων”
(Πηγή : Λεύκωμα ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΣΣΕΣ, Αθήνα,2007)