ΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΡΑΧΘΟΗ ΠΕΡΑΤΑΡΓΙΑ (ΠΙΡΑΤΑΡΓΙΑ)

Δημοσιεύθηκε την 16 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

——————————
Με την ευρύτερη έννοια της λέξης “περαταργιά”, συμπεριλαμβάνουμε όλες τις κατασκευές (πλωτή ξύλινη εξέδρα, κρεμαστή ή μεταλλική συσκευή, καλάθι ή κάθισμα), που χρησιμοποιούνταν σε στενά περάσματα του ποταμού, εκεί όπου τα νερά ήταν πολύ ορμητικά και υπήρχε αδυναμία χρήσης μονόξυλου ή ξυλογέφυρου. Ένα είδος περαταριάς ήταν και η μετακινούμενη πλωτή εξέδρα, αρκετά ασφαλής να μεταφέρει ταυτόχρονα αρκετά άτομα και ζώα. Αποτελούνταν συνήθως από μια μεγάλη πλωτή εξέδρα με ένα όρθιο σταθερό κατάρτι στέρεα τοποθετημένο, με ειδικό μεταλλικό κρίκο, σε ένα σημείο. Από τον κρίκο αυτό περνούσε ένα σταθερό συρμάτινο σκοινί, δεμένο καλά στις άκρες του ποταμού, συνήθως από κορμούς δένδρων. Μερικές φορές γύρω από την πλωτή εξέδρα τοποθετούσαν προστατευτικά κάγκελα. Η μετακίνηση γινόταν με την έλξη της πλωτής εξέδρας με μηχανισμούς τροχαλίας ή με σκοινιά που τραβούσαν γεροδεμένοι άντρες. Το είδος αυτό περάσματος του Αράχθου ήταν αρκετά δαπανηρό, τόσο στα υλικά κατασκευής όσο και σε έμψυχο υλικό, και χρησιμοποιούνταν σε πολυσύχναστα περάσματα κι εποχές που ευνοούσαν την ομαδική διέλευση ζώων και ανθρώπων. (Πηγή : ΑΡΑΧΘΟΣ, Ο ΘΕΟΠΟΤΑΜΟΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ, Α. Σχισμένος, Αθήνα 2002)

Στη φωτογραφία “Περαταριά στον Άραχθο” στην τοποθεσία Μπαλντούμα. Μια συντροφιά διασχίζει τον Άραχθο το 1936. (Φωτο από το Λεύκωμα ΗΠΕΙΡΟΣ του Α. Βερτόδουλου, Γιάννινα, 1995)

Δημοσιεύθηκε στη Το Γεφύρι της Άρτας και ο Άραχθος Ποταμός | Σχολιάστε

1960ς : Δάσκαλοι της Άρτας στην πλατεία Σκουφά στα μέσα της δεκαετίας του ’60

Δημοσιεύθηκε την 16 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

—————–

1960ς : Δάσκαλοι της Άρτας στην πλατεία Σκουφά στα μέσα της δεκαετίας του ’60
(Η φωτο είναι από το βιβλίο του Β. Μουλιανίτη ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, αφιερωμένο στον χαρισματικό αυτόν δάσκαλο και συγγραφέα, Άρτα, 2006)

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

ΧΩΡΙΟΝ ΓΡΕΜΜΕΝΙΤΣΑ

Δημοσιεύθηκε την 16 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

————————–
“Γρεμμενίτσα ή Γραμμενίτσα, ίσως προς διαφοράν του χωρίου των Ιωαννίνων Γραμμένα, εξ ου κατωκήθη το α’. το χωρίον τούτο, κατοικούμενον υπό οικογενειών 50, εκκλησιαζομένων εν τρισίν Ιεροίς Ναοίς, του Αγίου Αθανασίου, αρχαίω, του αγίου Δημητρίου νεοδμήτω ήδη, και του Αγίου Παντελεημόνος ωσαύτως των σκυτοτόμων (τσαρουχάδων) και επισκεπτομένων υπό δύω ιερέων ιθαγενών. Το χωρίον τούτο παράγει νικοτιανήν ευωδιαστήν και καλής ποιότητος. Ου μακράν του χωρίου τούτου , έγγιστα του ενός τετάρτου της ώρας, υπήρχέ ποτε χωρίον καλούμενον Αρμεριώτου όπου τανύν υπάρχει ναός τις επ’ ονόματι των γενεθλίων της Θεοτόκου, και πλείστα ελαιόδενδρα υποκείμενα αυτώ, μετά δε την αποβίωσιν της συζύγου του μέχρι το 1864 επιτρόπου αυτού του Ναού Ιωάννου του Τζιαλακώστα, υπό την άμεσον εξουσίαν περιήλθε ούτος, από του έτους 1869, και την κυριότητα των Γρεμμενιτσιωτών. Και άνωθεν του χωρίου τούτο, επί του λόφου, θέσις εστί, χρησιμεύουσα ως χειμερινή τροφή προβάτων, ονομαζομένη Προγόν, όπου το πάλαι ην χωρίον υπό το όνομα Προγόνου. Ενταύθα υπάρχει και πύργος τις του Μπαλιάγα, πυρποληθείς υπό του τηραννήσαντος την Άρταν Αθανασίου Μπαπά Γκόλου, και είτα καταστάντος επαναστάτου.” (Πηγή : ΔΟΚΙΜΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ, Σεραφείμ Ξενόπουλου, 1884)

Στη φωτογραφία “Η πλατεία του χωριού την δεκαετία του ’50” ( Η φωτο είναι από το βιβλίο του Β. Τάτση ΜΙΚΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ (Γραμμενίτσα), Άρτα, 2020) 

—————–
1936-37 : Μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Γραμμενίτσας μπροστά στο παλιό κτίριο του σχολείου. Δάσκαλοι τότε ηταν ο Φίλιππος Κολοβός από τα Θεοδώριανα και η Αθανασία Μπουντούρη. Η φωτογραφία είναι του Απόστολου Παπαδημητρίου -Φωτο Λάκης (Πηγή : ΜΙΚΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ (Γραμμενίτσα), Β. Τάτσης, Άρτα, 2020) 

Δημοσιεύθηκε στη Στο δρόμο προς το Ξηροβούνι | Σχολιάστε

ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΗΣ ΑΡΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΓΙΟΡΙΤΣΑΣ

Δημοσιεύθηκε την 15 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

——————————-
“Οταν χτιζόταν ή έκκλησιά τής Παργιορίτσας ή βασίλισσα, πού ύστερα άπό τάμα έχτιζε τήν έκκλησιά καί πού πλήρωνε τούς μαστόρους μέ χρυσά φλουριά, ήθελε νά δώσει στό εξωτερικό τής εκκλησίας χρώμα πού νά μήν τό έχει καμμιά έκκλησιά στόν κόσμο. Διάταξε λοιπόν τούς τεχνίτες νά τή χρωματίζουν μέ κρόκους αύγοΰ. ΄Ολοι οί χωριάτες τοΰ Δεσποτάτου κουβάλαγαν στήν έκκλησιά όλα τά αύγά πού γεννούσαν οί κότες τους καί οί μαστόροι άνακάτευαν τούς κρόκους τών αυγών μέ άγιασμένο λάδι καί χρωμάτιζαν τήν έκκλησιά.” (Πηγή : Άρθρο του Ε. Πατσαλιά στο Περιοδικό ΣΚΟΥΦΑΣ, τχ. 85,1995)

Στη φωτογραφία καρτ-ποσταλ με το Ναό της Παρηγορητίσσης (Έκδοση Αφων Λυγούρα, Ιωάννινα) 

Δημοσιεύθηκε στη Οι Εκκλησίες | Σχολιάστε

Ο ΛΟΦΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ

Δημοσιεύθηκε την 15 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

“Στο βορειότερο σημείο της Άρτας βρίσκεται ο μικρός λόφος της Μητρόπολης. Από τη ΒΑ, Β και ΒΔ πλευρά του τον γλύφει το ποτάμι και τον προστατεύει αρχαίο τείχος. Ίσως μέχρι τους πρώτους κλασσικούς χρόνους, όταν ο Άραχθος πλημμύριζε, απόκοβε τον λόφο από την άλλη πόλη και τότε ο λόφος γινόταν νησί. Δεν έχουμε μαρτυρίες για το πότε εγκαταστάθηκε στο λόφο αυτόν η έδρα της Μητρόπολης Άρτας. Ο Σεραφείμ Ξενόπουλος γράφει ότι εγκαταστάθηκε εκεί στα χρόνια του Δεσποτάτου. Εκείνο πάντως που γνωρίζουμε με σιγουριά είναι πως τα κτίρια της Μητρόπολης που υπήρχαν στο λόφο κατεδαφίστηκαν το 1726 και χτίστηκαν καινούργια. Και πως το 1779 χτίστηκε η εξωτερική πύλη που υπάρχει και σήμερα. Τα κτίρια της Μητρόπολης όποτε ήθελαν τα καταλάμβαναν οι Τούρκοι και τα μετέτρεπαν σε τόπο οργίων και σφαγών. Στα 1820-1834, που οι Μητροπολίτες διώχτηκαν από τα κτίρια του λόφου, εγκαταστάθηκαν στο σπίτι του πλούσιου Παπαδόπουλου στη συνοικία του άι-Μηνά. Μετά την απελευθέρωση της Άρτας, στα κτίρια λειτούργησε Ιερατική Σχολή. Μέχρι τον τελευταίο πόλεμο, η κοντά στη Μητρόπολη συνοικία αποτελούσε ξεχωριστή ενορία, την ενορία της Περιλήφτης (Περιβλέπτου), επειδή παλιότερα εκεί πλησίον υπήρχε η εκκλησία της Περιβλέπτου, που αργότερα γίνηκε τζαμί, το λεγόμενο Τζαμί των Μπέηδων. Σήμερα, στο λόφο της Μητρόπολης βρίσκονται το κτίριο της Μητρόπολης της Άρτας και η εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου (άλλοτε αγίου Μερκουρίου). Οι Αρτινοί την εκκλησία αυτή την έλεγαν “Παναγία Μεσοσπορίτισσα” γιατί στη γιορτή της (21 Νοεμβρίου) συνήθιζαν να βράζουν διάφορους σπόρους που τους έτρωγαν λέγοντας “μεσόφαγα, μεσόσπειρα, μέσα σ’ εχω στην κοφίνα” (Πηγή : ΑΡΤΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ, Γ. Τσούτσινος, Άρτα, 2001)

Στη φωτογραφία του Αριστοτέλη Ζάχου “Η παλαιά Μητρόπολη Άρτης” το 1916 (Φωτο από αρχείο Α. Ζάχου, Μουσείο Μπενάκη)

Δημοσιεύθηκε στη Οι Συνοικίες | Σχολιάστε

Η Πρώτη Αγροτική Τράπεζα στην Άρτα

Δημοσιεύθηκε την 15 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

————–

1954 : Στην είσοδο της Αγροτικής Τράπεζας ‘Αρτης στο ξεκίνημά της. Το πρώτο κτήριο που στεγάστηκε η Αγροτική μετά τον πόλεμο ηταν το ισόγειο ,κατω απο το ξενοδοχείο ΑΚΡΟΠΟΛ επί της οδού Μακρυγιάννη.
Διακρίνονται από αριστερά : Ασημάκης Τόλος (είχε το καφενείο δίπλα), Σωτήρης Μπίζας, Λάμπρος Ψωμάς, ….Τάχος, Κωστάκης Κουτρούμπας, το ζεύγος Μητσιάνη ( Νίκος & Ουρανία Λειβαδιώτου), το ζεύγος Καζάνη με τη μικρή τους κόρη, Απόστολος Τραχανάς, Βασίλειος Βάσσος, Αντιγόνη Μπαλντά και ο Διευθυντής Κάτρης.
(Φωτο & έρευνα Κ. Μπανιάς) 

Δημοσιεύθηκε στη Το εμπόριο στην Άρτα | Σχολιάστε

ΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΡΑΧΘΟ ΠΟΤΑΜΟ

Δημοσιεύθηκε την 14 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

—————————–
“Φόβος και τρόμος έπιανε τους διαβάτες που ήταν αναγκασμένοι να περάσουν τον Άραχθο στις περιοχές που δεν υπήρχε γεφύρι, ιδιαίτερα τους βροχερούς μήνες και περισσότερο όταν ήταν κατεβασμένος. Η λαική ρήση “τρώει δώδεκα νομάτους τον χρόνο κι όταν δεν βρίσκει σκούζει και βογγάει”, δεν δημιουργήθηκε τυχαία και δεν αποτελεί γέννημα της φαντασίας των κατοίκων στις παράκτιες περιοχές του Αράχθου. Οφείλεται σε αληθινά γεγονότα που συνέβαιναν πολλές φορές και σε πολλά σημεία του ποταμού, εκεί όπου οι ντόπιοι κάτοικοι όσο και οι ταξιδιώτες έμπαιναν στα νερά της κοίτης προκειμένου να διαβούν στην αντίπερα όχθη. Καθημερινές ανάγκες, όπως η καλλιέργεια της γης στην απέναντι όχθη, μεταφορά ζώων και αγαθών, πραγματοποίηση ταξιδιών, διενέργεια εμπορίου, κοινωνικές υποχρεώσεις και εκδηλώσεις όπως πανηγύρια, γάμοι ή κηδείες και πλήθος άλλων, υποχρέωναν τους ανθρώπους να περάσουν τον ποταμό.
Απότομες δίνες με ύπουλα κλώσματα, δυνατές σούδες, εγκλωβιστικά σπήλαια, επικίνδυνα και απότομα βαθουλώματα, ζάλη από τη θέα της γρήγορης κίνησης του νερού, υποχώρηση της άμμου κάτω από τα πόδια, αιφνιδιασμοί και ξαφνιάσματα από αναπάντεχες κατεβασιές ήταν μερικοί απρόβλεπτοι κίνδυνοι. Πολλά ήταν τα ανθρώπινα θύματα και χιλιάδες τα ζώα που πνίγηκαν στα νερά του. Λιγόστεψαν δε και αραίωσαν οι πνιγμοί όταν κατασκευάστηκαν ή επινοήθηκαν αποτελεσματικά μέσα διέλευσης του ποταμού…..” (Πηγή : ΑΡΑΧΘΟΣ, Ο ΘΕΟΠΟΤΑΜΟΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ, Α. Σχισμένος, Αθήνα 2002)

Στη φωτογραφία “Πηγαίνοντας προς τη νύφη, από το Δίστρατο στη Σκούπα μετά το πέρασμα του Αράχθου, με τα όργανα μπροστά”. Πρόκειται για το γάμο του Χρήστου και της Βαγγελιώς Βόβλα το 1950.(Πηγή : ΤΟ ΔΙΣΤΡΑΤΟ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑΜΕ, Χ. Ντάλας, Αθήνα, 2008)

Δημοσιεύθηκε στη Το Γεφύρι της Άρτας και ο Άραχθος Ποταμός | Σχολιάστε

Η ΕΞΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΑΘΑΜΑΝΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε την 14 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

Μετά την Επανάσταση του 1821, η πρώτη οριοθέτηση των συνόρων άφησε την Ήπειρο ως τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1881, οπότε κι έγινε η προσάρτηση της περιοχής της Ηπείρου. Όμως, οι Τούρκοι που είχαν στην ιδιοκτησία τους αυτές τις περιοχές και τα χωριά είχαν πουλήσει τις εκτάσεις αυτές σε πλούσιους Έλληνες.
Αγοραστές των χωριών της Άρτας και των Τζουμέρκων ήταν ο Χρηστάκης Ζωγράφος, ο οποίος ήταν εκείνη την εποχή προμηθευτής του τουρκικού στρατού, και ο Κωνσταντίνος Καραπάνος, γιος του Γεράσιμου Καραπάνου, αρχιεπιστάτη των κληρονόμων του Μουσταφά Πασά, μεγάλου αξιωματούχου της Τουρκίας, έμπιστου συνεργάτη του σουλτάνου Αβδούλ Αζίζ Χαν Γαζή και ιδιοκτήτη περιοχών της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας.
Οι δύο αυτές οικογένειες συγγένεψαν μεταξύ τους παντρεύοντας τους απογόνους τους κι έτσι έγινε μεταβίβαση περιουσίας, που περιελάμβανε κάποια χωριά, όπως το Αθαμάνιο, τα οποία και πάλι υπέφεραν από την καταπίεση και τη βαριά φορολογία των νέων ιδιοκτητών. Οι κάτοικοι αποφάσισαν να αγοράσουν οι ίδιοι μόνοι τους το δικό τους χωριό, πρόταση την οποία αποδέχτηκε ο Καραπάνος.
Το συμβόλαιο αγοραπωλησίας συντάχθηκε στις 16 Ιουνίου 1883 (αρ. 1486) και το συμφωνηθέν ποσό ήταν 4.500 χρυσές λίρες, εξοφλητέο μέχρι το 1891. Παρά τις προσπάθειες για εξόφληση του τελικού ποσού, το συμβόλαιο διαλύθηκε και τα δικαιώματα χάθηκαν. Οι αρχικοί ιδιοκτήτες δέχτηκαν να πουλήσουν το Αθαμάνιο στους κατοίκους του μέσω εγγυητή (26 Σεπτεμβρίου 1898) και εξόφληση σε 33 χρόνια. Την ψιλή κυριότητα ανέλαβε το κράτος, την οποία ανέκτησαν οι κάτοικοι του χωριού το 1998. Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά το ιστορικό της εξαγοράς του Αθαμανίου, όπως το περιγράφει ο Βασίλειος Ν. Ψωράκης στο λινκ https://aetostz.blogspot.com/2012/11/blog-post_3676.html

Στη φωτογραφία :Aντίγραφο συμβολαίου αγοράς χωρίου (Λουψίστας) Αθαμανίου Άρτας (1898). Οι κάτοικοι του χωριού αγόρασαν το χωριό από την Μαρία Καραπάνου, σύζυγο του Κων/νου Καραπάνου, στην οποία ανήκε σύμφωνα με το θεσμό των τσιφλικιών αντί του ποσού των 115.000 δρχ. Το αρχείο παραδόθηκε στα ΓΑΚ Άρτας το 2012)

Δημοσιεύθηκε στη Το αγροτικό ζήτημα στην περιοχή της Άρτας | Σχολιάστε

ΧΩΡΙΟΝ ΛΗΨΙΣΤΑ Ή ΛΟΥΨΙΣΤΑ (ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΑΘΑΜΑΝΙΟ)

Δημοσιεύθηκε την 14 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

“Ληψίστα ή Λουψίστα, κατοικούμενον υπό οικογενειών 120 περίπου, εκκλησιαζομένων εν τοις ναοίς, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του αγίου Αθανασίου, της αγίας Παρασκευής, του αγίου Νικολάου και του αγίου Γεωργίου, ιερουργουμένοις υφ’ ενός ιερέως. Υπάρχουσιν αυτόθι, ερείπια καταστάντα εξ αμνημονεύτων χρόνων, και έτερα ανώνυμα παρεκκλήσια. Το χωρίον τούτο διαιρείται και εις συνοικίας εξ, οίον Λουψίστα, Αμπελοτόπι, Μπουμπουτσικόν, Σκρομπουτζικόν, Αγορασιά και Τσιάρα, έχει και παιδαγωγικήν σχολήν.” (Πηγή : ΔΟΚΙΜΙΟΝ ΠΕΡΙ ΑΡΤΗΣ, Σεραφείμ Ξενόπουλος, Αθήναι, 1884)

Στη φωτογραφία του Απόστολου Βερτόδουλου “Το χωριό Αθαμάνιο” τη δεκαετία του’60 (Aπό το Λεύκωμα ΗΠΕΙΡΟΣ, Γιάννινα, 1995)

Δημοσιεύθηκε στη Τα Τζουμέρκα και τα χωριά τους | Σχολιάστε

1961 : ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ Της ΑΡΤΑΣ (Φωτογραφία Robert A. McCabe)

Δημοσιεύθηκε την 13 Ιουνίου 2021 από Anastasia Karra

————-

1961 : ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ Της ΑΡΤΑΣ (Φωτογραφία Robert A. McCabe)

Δημοσιεύθηκε στη Το Γεφύρι της Άρτας και ο Άραχθος Ποταμός | Σχολιάστε