————————-
Λογοκριμένη εμπορική επιστολή με ημερομηνία 5 Μαρτίου 1941, που εστάλη από την αντιπροσωπία Κων/νου Χ. Γιωτσόπουλου, από την Άρτα στην Πάτρα, στην οποία ενημερώνει ότι σύντομα θα αποστείλει το υπόλοιπο του λογαριασμού του καθώς λόγω της επιστράτευσης δεν μπόρεσε να εισπράξει τα οφειλόμενα χρήματα από τους στρατευθέντες…..
(Φωτο από προσωπική συλλογή)
—————–
Greece – Bridge of Arta view, Topographical postcard ΔΕΛΤΑ (Φωτο από ebay)
——————-
Πρόσκληση για τον Αποκριάτικο χορό του Μ/Φ Συλλόγου ΣΚΟΥΦΑΣ που θα γινόταν στις 3 Μαρτίου 1957 στην αίθουσα του κινηματογράφου “Παλλάς”.
(Φωτο από αρχείο Γιάννη Νίκα)
———————–
Αποκριάτικος χορός στην Άρτα την δεκαετία του ’50. Διακρίνονται οι οικογένειες Γεωργόπουλου, Μανόπουλου και Αλίβερτη. (Φωτο από αρχείο Λίτσας Λάιου – Αλίβερτη)
——————
“Τα Ψυχοσάββατα είναι αφιερωμένα στις ψυχές. Την παραμονή κάθε ψυχοσάββατου, την ώρα του εσπερινού, φέρνουν στην εκκλησία από κάθε σπίτι σιτάρι βρασμένο, καθώς και την επομένη το πρωί για συγχώριο των πεθαμένων τους. Το ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων, τα κορίτσια κλέβουν από το σιτάρι που είναι για ύψωμα κάποιου Θόδωρου, τρία κλωνιά. Το βράδυ θα βάλουν τα κλωνιά στο προσκέφαλό τους και τη νύχτα στο όνειρό τους θα δούνε ποιόν θα πάρουν άντρα, παντοτεινό σύντροφο της ζωής τους.
Τα ψυχοσάββατα δεν δουλεύει κανένας : «Ανάθεμα ποιος δούλευε τα τρία καλά Σαββάτα, το Κρεατινό, το Τυρινό, το Μέγα , τ’ ‘Αι Θεοδώρου». Αυτό λέγεται στο χωριό…..” (Πηγή : ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΛΕΤΖΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ, Κ. Φίλιου, Εκδόσεις Δωδώνη, 1985)
Στη φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα “Μνημόσυνο” μια εικόνα οικεία σε όσους μεγάλωσαν στα χωριά… (Πηγή : Λευκωμα ΗΠΕΙΡΟΣ, Αθήνα, 2003)
* Μπορείτε να διαβάστε σχετικά και στο λινκ https://www.facebook.com/…/a.130664329…/118543756881743/
Πέθανε χτες, 25 Φλεβάρη 2022, ο Δημήτρης Τσοβόλας, ένας αξιόλογος νομικός και πολιτικός γεννημένος το 1942 στους Μελισσουργούς της Άρτας που έκανε περήφανους τους Αρτινούς και ιδιαίτερα του συγχωριανούς του.
Ο Δημήτρης Τσοβόλας, εκτός από διακεκριμένος νομικός, διετέλεσε επί σειρά ετών Υπουργός και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα της χώρας μας καθ’ όλη την μεταπολιτευτική περίοδο, υπηρέτησε με συνέπεια και ήθος τις δημοκρατικές αρχές και αγωνίστηκε για την καθιέρωση και εμπέδωση των δημοκρατικών ελευθεριών στην πατρίδα μας.
Θα σταθούμε εδώ στην δημοφιλία του που ήταν μεγάλη και εκτός του χώρου του ΠΑΣΟΚ: όταν η εφημερίδα Το Βήμα δημοσίευσε ένα άρθρο του Στέλιου Κούλογλου με τίτλο «Ο Μήτσος της Ρήνης από τους Μελισσουργούς της Άρτας, ο γιος του αγωγιάτη» που κορόιδευε την ταπεινή καταγωγή του Τσοβόλα, πολίτες αποφάσισαν να κάψουν τα φύλλα του στις πλατείες στα Γιάννενα, τη Λάρισα, και την Άρτα, ενώ τότε βγήκε και το σύνθημα «Τιμή και δόξα στο γιο του αγωγιάτη!» Ήταν ο πιο δημοφιλής υπουργός Οικονομικών της Μεταπολίτευσης και μέχρι σήμερα το όνομά του περιβάλλεται με νοσταλγία λόγω των φιλολαϊκών πολιτικών που εφάρμοσε.
Στη φωτογραφία του 1965 ο Δημήτρης Τσοβόλας νεαρός, βόλτα στην οδό Σκουφά στην Άρτα με τον Δημήτρη Ι. Γιώτη (Προϊστάμενο του ΟΤΕ) και τον Ξενοφώντα Κ. Γιώτη (Άσσο του Αετού και της Αναγέννησης). (Φωτο από αρχείο Κ. Μπανιά)
————–
Αριστερά ο Νίκος Σπανός – ταμίας, στο μέσον ο Ευστάθιος Χαρίσης, γκολτζής – Διευθυντής Τ.Τ.Τ. και δεξιά ο Εύδοξος Καραπέτσης, Γενικός Γραμματέας και στην Αναγέννηση – φοροτεχνικός (Φωτο από αρχείο Ευστάθιου Χαρίση, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
“Στην θέση των παλιών αρχοντικών Βλαχούτση, Παπαδόπουλου και Βαρζέλη (όπου στεγάζονταν το ρωσικό υποπροξενείο) τα οποία έπεσαν από τον βομβαρδισμό το Μεγάλο Σάββατο του ΄41 και αφού λειτούργησε εκεί ανάμεσα στα χαλάσματα για κάμποσα χρόνια η λαϊκή αγορά, δημιουργήθηκε μια καινούργια πλατεία. Χρειάστηκε να απαλλοτριωθεί και ο κήπος της οικίας Καζαντζή για να γίνει το κάτω μέρος της πλατείας και το κτίριο του ΟΤΕ αργότερα.
Κάποιοι την έλεγαν πλατεία Ζέρβα, άλλοι πλατεία Νομαρχίας, άλλοι πλατεία Αμβρακικού (από το ζαχαροπλαστείο «Αμβρακικόν» που λειτουργούσε εκεί). Τελικά ονομάστηκε πλατεία Εθνικής Αντίστασης. Σήμερα όμως την ξέρουμε σαν κεντρική πλατεία.
Στη αρχή ήταν στρωμένη με ψιλό χαλίκι, αργότερα πλακοστρώθηκε. Τη δεκαετία του 60 είχε σιντριβάνι, παρτέρια με λουλούδια και πρασινάδα, δέντρα γύρω -γύρω ενώ περιβαλλόταν από δύο δρόμους που είχαν το ίδιο όνομα, οδός Βλαχούτση, με τα μονά νούμερα από τη μια και τα ζυγά από την άλλη πλευρά. Νότια ήταν η οδός Σκουφά, βόρεια η οδός Κοσμά Αιτωλού.
Ανατολικά υπήρχαν τα ζαχαροπλαστεία Ελβετικόν του Ιωάννου με τους υπέροχους λουκουμάδες και Αμβρακικόν των αδελφών Ντάση, το οποίο κατά το ήμισυ ήταν εστιατόριο με τραπεζομάντηλα και αλατιέρες στα τραπέζια. Δυτικά στη γωνία ήταν το φαρμακείο της Σόνιας Παπανικολάου- Τσέτη, το ζαχαροπλαστείο Μαξίμ του Βαμβουρέλη, η στοά Νικολοπούλου με την εμπορική τράπεζα και η οικία Νικολάου Τσέτη.
Στο σιντριβάνι ο πίδακας του νερού έφτανε σε μεγάλο ύψος, ενώ τα βράδια προβολείς τον φώτιζαν σε διάφορες αποχρώσεις. Τα καλοκαίρια όταν φυσούσε λίγο παραπάνω το αεράκι, έφερνε τις σταγόνες του νερού πάνω στους θαμώνες των ζαχαροπλαστείων και τους δρόσιζε.
Κάποια εποχή είχαν βάλει και μία μεγάλη χελώνα να κολυμπάει στα νερά. Όμως, επειδή όλοι θέλανε να τη δουν και τα παιδιά την πειράζανε σύντομα την πήρανε από κει. Φτιάξανε μάλιστα κι ένα κυκλικό κιγκλίδωμα γύρω από το σιντριβάνι για περισσότερη ασφάλεια.
Κατά την περίοδο της δικτατορίας στήθηκε πίσω από το σιντριβάνι μια ξύλινη κατασκευή, που θύμιζε γέφυρα, με τον φοίνικα των απριλιανών, τον στρατιώτη και διάφορες άλλες εικόνες, όπως μια ευτυχισμένη οικογένεια, ένα αγρότη στο τρακτέρ κι ένα ψαλίδι να κόβει τα δεσμά από κάποια χέρια. Το έργο φιλοτέχνησε γνωστός αρτινός ζωγράφος προφανώς για να βγάλει το ψωμί του.
Η πλατεία ήταν το κέντρο της πόλης. Εκεί συνέχιζαν τη βόλτα τους οι παρέες, ή κάθονταν στα ζαχαροπλαστεία και καφενεία. Τα παιδάκια ξαμολιόνταν να παίξουν και τα γερόντια ξαπόσταιναν στα παγκάκια.
Τις Κυριακές η φιλαρμονική έπαιζε οπερέτες και βαλς. Στις εθνικές γιορτές έβλεπες σημαίες και δάφνες. Τα Χριστούγεννα ένα μεγάλο δέντρο στολιζόταν κι ένας γύψινος Αγιοβασίλης στεκόταν δίπλα του. (Ο ίδιος διατηρείται ακόμα και επί των ημερών μας.)
Ένας γεράκος με την άσπρη ποδιά και ένα καλάθι με τα πολλά χωρίσματα, πουλούσε ξηρούς καρπούς περιφερόμενος ανάμεσα στα τραπέζια, ψιθυρίζοντας «φιστίκια, φουντούκια, μύγδαλα». Ο Γιαννάκης αδύνατος και κοντός έτρεχε πάνω κάτω πουλώντας εφημερίδες. Γκαρσόνια στο Αμβρακικό ήταν ο Μπάμπης και ο Σπύρος, καθώς και κάποιος άλλος που κτυπούσε δυνατά τα ποτήρια στα μαρμάρινα τραπέζια με αποτέλεσμα τα περισσότερα να ραγίζουν στη βάση. Ξακουστό φαγητό στο εστιατόριο το μοσχαράκι νουά. Απέναντι στη στοά ο Χρήστος σέρβιρε τηγανιτές πιπεριές με το ούζο, ή την μπίρα. Οι εξωτερικές καρέκλες των ζαχαροπλαστείων ήταν πλεγμένες με πλαστικό κορδόνι, αν καθόταν ένα κορίτσι με μίνι, μετά που θα έφευγε τα μπούτια της θα φαίνονταν ριγέ.
Σ’ αυτή τη πλατεία ο κόσμος μαζευόταν για να ακούσει τους πολιτικούς που μιλούσαν από το μπαλκόνι της νομαρχίας. Τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον γέρο Παπανδρέου και τον τελευταίο χουντικό Φαίδωνα Γκιζίκη. Εννοείται διαφορετικός κόσμος για τον καθένα.
Το 1989 η μορφή της πλατείας άλλαξε……”(Άρθρο του Σωτήρη Σαρλή, όπως δημοσιεύτηκε στο χρονολόγιό του στο Facebook)
Στη φωτογραφία η Πλατεία Εθνικής Αντίστασης στα τέλη της δεκαετίας του 70. Στο βάθος διακρίνεται το σιντριβάνι και πιο πίσω η ξύλινη κατασκευή, που θύμιζε γέφυρα, με τον φοίνικα των απριλιανών, τον στρατιώτη και διάφορες άλλες εικόνες, όπως μια ευτυχισμένη οικογένεια, ένα αγρότη στο τρακτέρ κι ένα ψαλίδι να κόβει τα δεσμά από κάποια χέρια. (Φωτο από αρχείο Τάκη Ζαρκαλή)
Μπορείτε να δείτε την περιοχή της πλατείας όπου γινόταν η λαϊκή αγορά μετά το βομβαρδισμό του 1941 στο λινκ https://www.facebook.com/…/a.130728782…/139958631406922/
Tο ζαχαροπλαστείο του Ιωάννη Βαμβουρέλη SALON MAXIM στην κεντρική πλατεία της Άρτας.
(Πηγή : ARTA City – Ancient Amvrakia)
1960ς : Μια γελαστή παρέα στον Άγιο Δημήτριο, μπροστά στο μαγαζί του Μαργαρίτη.
Από αριστερά : Κωσταντίνος Βάγιας (αργότερα Δήμαρχος Αρταίων), Βαγγέλης Καρασούλας, Τάκης Κωσταντίνου ο επονομαζόμενος Αβέρωφ (είχε φτιάξει ένα τεράστιο καράβι που το ονόμασε Αβέρωφ και περνούσε στην αγορά με το καράβι στα χέρια του), Νώντας Κουβαράς, Γιάννης Τσούτσινος, Κωσταντίνος Τσέτης και η Σόνια Τσέτη – Παπανικολάου που είχε το φαρμακείο στη θέση που είναι σήμερα η τράπεζα Eurobank.
(Φωτο από αρχείο Τάκη Ζαρκαλή)
———————-
Αριστερά : Νίκος Κίκης, Ιωάννης Σακέλιος, Ηλίας Παπακώστας, Αθανάσιος Μπαλταγιάννης, Τάκης Κολιούλης, Γιώργος Κίκης, Κώστας Παπακώστας και Θόδωρος Σακέλιος με τη μπάλα. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
———————-
“Αρκετοί Τζουμερκιώτες αγωγιάτες πήγαιναν στη Θεσπρωτία (στο Τσιάμικο) με τσίπουρο, σκεπάσματα, κ.α. τα οποία αντάλλαζαν με λάδι. Πλην όμως οι μετακινήσεις αυτές δεν ήταν και τόσο ασφαλείς γιατί η κλεψιά, η ληστεία και οι δολοφονίες εκείνη την εποχή έδιναν κι έπαιρναν, με άλλα λόγια βρίσκονταν σε έξαρση (περίπτωση δολοφονίας των Καραμπαλαίων στα Κουκούλια (4-7-42), του Πάνου Λογοθέτη στο Καλέτζι κ.α.)
Υπήρχαν και περιπτώσεις που αρκετοί συλλαμβάνονταν αιχμάλωτοι από τους Γερμανούς και στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Αρκετές οικογένειες βρέθηκαν στην ανάγκη την περίοδο εκείνη να εγκατασταθούν το χειμώνα του 41-42 σε χωριά του κάμπου της Άρτας και να εργαστούν εκεί οικογενειακώς για να εξοικονομήσουν τα απαραίτητα τρόφιμα.
Στην Άγναντα την περίοδο εκείνη εφαρμόστηκε το παρακράτημα στους αλευρόμυλους, δηλαδή 3% στα αλέσματα των δημητριακών για να ενισχυθούν οι ξένοι δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούσαν στο χωριό και οι ντόπιοι δημόσιοι υπάλληλοι που δεν διέθεταν δική τους καλλιεργήσιμη γη. Από το Σεπτέμβριο του 41 άρχισε μια εκστρατεία να μην μείνει ακαλλιέργητη γη. Ακόμα εφαρμόστηκε η διπλή καλλιέργεια, δηλαδή σπέρνανε πρώιμο σιτάρι που ωριμάζει στα τέλη Μαΐου και μετά το θερισμό σπέρνανε στο ίδιο κτήμα καλαμπόκι. Έτσι είχαν διπλή σοδιά, κι αυτό γινόταν στα Φράστα γιατί το ευνοούσαν οι κλιματολογικές συνθήκες.
Από το φθινόπωρο του ’41 άρχισαν οι άνθρωποι να καίνε περιοχές με θάμνους και με τα πρώτα πρωτοβρόχια τα σπείρανε βρίζα. Την άνοιξη του ’42 άρχισαν κι αυτά να αποδίδουν καρπό. Με αυτό τον τρόπο πολλοί άνθρωποι αντιμετώπισαν το φάσμα της πείνας. (Πηγή : ΑΓΝΑΝΤΑ ΑΡΤΑΣ, Σ. Φίλος, Αθήνα, 1989)
Στη φωτογραφία «Αρτινοί που στην διαδρομή προς την Πάργα για να αγοράσουν λάδι αιχμαλωτίστηκαν από τους Γερμανούς και μεταφέρθηκαν στο Νταχάου. Απελευθερώθηκαν τον Μάιο του 1945 από τα συμμαχικά στρατεύματα. Από αριστερά : Χρήστος Μπανιάς (Καλοκαίρης), Ηλίας Καρατζιάς, Αντώνης Μόκας, Ευάγγελος Κώτσης, Βασίλειος Καραδήμας (Φωτο από αρχείο Γ. Χ. Μπανιά, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
Βεβαίωση του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού σύμφωνα με την οποία ο Δημήτριος Σπύρου «….συνελήφθη υπό των Γερμανικών Αρχών Κατοχής την 3ην Μαίου 1944 εις Πάργαν Πρεβέζης και μετήχθη εις Γερμανίαν….».
Οι Μελισσουργιώτες που συνελήφθησαν μεταξύ 1943-45 στην προσπάθειά τους να ανταλλάξουν τρόφιμα ήταν οι Κωσταντίνος Κούσης, Ιωάννης Παπαγιάννης, Δημήτριος Γ. Σπύρου (ο θρυλικός Νιάφας), Χρήστος Μπανιάς ή Καλοκαίρης, Κωσταντίνος Ν. Τσοβόλας, Θωμάς Σιαμέτης, Ευάγγελος Κώτσης, Βασίλειος Καραδήμας.
(Φωτο από αρχείο Γεωργίου Δ. Σπύρου, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
Περισσότερα για τον Δημήτριο Σπύρου στο λινκ https://www.facebook.com/…/a.1306656590…/303622215040562
